Politiek is voorlopig niet klaar met de landbouw

De behoefte aan grond in Nederland is groot. Bijvoorbeeld voor de bouw van honderdduizenden woningen, de energietransitie, versterking van de natuur, oplossen van de stikstofcrisis, aanleg van infrastructuur. En ondertussen wil een groot deel van de politiek ook nog dat de Nederlandse landbouw extensiveert. Bij alle onderwerpen wordt naar de boeren gekeken: zij hebben immers grond en kunnen bijdragen aan het verminderen van emissies.

In het debat over ruimtelijke ordening kruisten Mark Harbers (VVD), Cees de Jong (CDA), Tjeerd de Groot (D66), Laura Bromet (GroenLinks), Pieter Grinwis (ChristenUnie), Frank Futselaar (SP), Joris Thijssen (PvdA) en Frank Wassenberg (Partij voor de Dieren) de degens. De PVV was ook uitgenodigd, maar besloot niet aan te schuiven. Het debat werd georganiseerd Bouwend Nederland, LTO Nederland, Natuurmonumenten en LandschappenNL.

Krimp veestapel

Daarbij ging het weer uitgebreid over de omvang van de veestapel. Uiteraard is de Partij voor de Dieren groot voorstander van krimp. Deze partij wil driekwart minder vee in Nederland. De Groot herhaalde zijn standpunt over halvering van de veestapel niet, maar beklemtoonde wel dat de politiek 'eerlijk moet zijn tegenover boeren over wat er op hen af komt'. GroenLinks, PvdA, ChristenUnie en SP vinden krimp van de veestapel geen doel op zich, maar denken wel dat het een gevolg van het beleid zal zijn om de natuur te versterken. De Jong twijfelde op de vraag of er minder vee moet komen in Nederland. Hij gelooft vooral in een 'en-en-enoplossing'. Daarbij zal ook de landbouw een rol spelen in het oplossen van diverse problemen.

Harbers denkt dat de diverse doelstellingen ook behaald kunnen worden met behoud van de huidige veestapel. Hij ziet vooral veel in allerlei technologische innovaties om stikstof te besparen. 'Als je vooruit kijkt naar de komende dertig jaar, moet je ook kijken naar de afgelopen decennia. En dat constateer je dat er door innovatie al ontzettend veel bereikt is.'

Economische positie

Nieuwkomer in de politieke arena Joris Thijssen van de PvdA, oud-directeur van Greenpeace Nederland, ziet krimp van de veestapel ook niet als doel op zich. 'De doelen zijn het versterken van de natuur en het versterken van de economische positie van de boer. We moeten ze niet overgeven aan de grillen van de markt. Boer en klimaat zijn daar nu het slachtoffer van. We moeten naast de boeren gaan staan.' Thijssen is van mening dat de politiek niet naast de boer is gaan staan bij de vormgeving van de nieuwe stikstofwet, waar naast de coalitiepartijen, SP, SGP en 50Plus in december mee akkoord gingen.

Deze opmerking deed de wenkbrauwen fronsen van SP-Tweede Kamerlid Frank Futselaar. De PvdA steunde de stikstofwet in de Tweede Kamer namelijk niet, omdat de partij vindt dat de stikstofreductiedoelen een stuk hoger moeten. Futselaar: 'Boeren vinden de huidige doelstellingen in het stikstofakkoord al veel te ver gaan. Dat is volgens de landbouw niet haalbaar. Wij hebben dit akkoord wel gesteund omdat er dan in ieder geval iets gebeurt. Maar van herstel van stikstofgevoelige natuur is nog geen sprake. Het is eerder het stoppen van de steeds verdere achteruitgang van de Nederlandse natuur. Door het akkoord gaat er 3 miljard euro naar natuurherstel. Dat is bijzonder na de kaalslag van de laatste jaren.'

Houdbaarheid stikstofwetgeving

Verschillende partijen hebben hun twijfels over de huidige stikstofwetgeving wél stand zal houden voor de rechter, waaronder ook de ondertekenaars D66 en SP. 'Vooral het extern salderen ligt mij als een steen op de maag', moest Tjeerd de Groot toegeven. Hij vindt dat er na de verkiezingen nog een schep bovenop moet als het gaat om de doelstelling voor het reduceren van stikstof.

Ook op het gebied van natuurontwikkeling hebben diverse partijen grote wensen. De SP wil de ecologische hoofdstructuur weer terug die in het Eerste Kabinet Rutte door voormalig staatssecretaris Henk Bleker (CDA) werd beperkt. Hij wiste de verbindingszones. SP wil dat de verschillende natuurgebieden in Nederland weer met elkaar verbonden worden, zoals eerder de bedoeling was. Een voorbeeld daarvan is de verbinding tussen de Veluwe met de Oostvaardersplassen. Mark Harbers (VVD) en ook andere partijen willen zo ver niet gaan. Volgens Harbers is het vooral belangrijk dat de natuur in Nederland robuuster wordt. Ook willen verschillende partijen er meer natuur bij hebben: D66 400.000 hectare en PvdA 50.000 hectare.

Belangrijk voor landschap

Melkveehouder en CDA-kandidaat Cees de Jong uit de Alblasserwaard waarschuwde ervoor maatregelen niet topdown op te leggen. 'Waarin geframed wordt dat de helft van de veestapel weg moet. Dan houd je een Rijksmuseum zonder Rembrandt over. Dan jaag je de dragers van het proces weg.'

Het CDA is net als veel andere partijen wel voor meer nationale regie op de ruimte. De Jong benadrukte echter dat de uitwerking samen met de regio's en lagere overheden moet gebeuren. Het CDA pleit dan ook voor een minister van Regionale Ontwikkeling, om dat te benadrukken.

ChristenUnie-kandidaat Pieter Grinwis noemt dit 'samenwerking onder rijksregie'. Hij noemde 2010 zelfs het rampjaar, omdat in dat jaar het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) werd afgeschaft. Ook de Dienst Landelijk Gebied werd later afgeschaft. De dienst was het grondbedrijf van de overheid in het landelijk gebied.

Grondbank

Grinwis gelooft dat een nieuwe grondbank van de overheid kan helpen om grond beschikbaar te stellen voor versterking van de natuur enerzijds en extensivering van de landbouw anderzijds. 'We kunnen wel slim gebruik maken van de demografische ontwikkeling. Heel veel boeren van 55 jaar en ouder stoppen de komende jaren. De grond die daardoor beschikbaar komt, kunnen we voor die doelen inzetten.'