'Mestfraude vraagt om reactie'

Op 12 februari zijn we verrast door een groot internationaal mestfraudeonderzoek. Het mag duidelijk zijn dat dit geen klein bier is. Het lijkt er sterk op dat het dweilen met de kraan open is. Eén ding is zeker: mestfraude is een hot topic en wie in Google het woord mestfraude intikt, krijgt 193.000 hits.

Het artikel 'Het Mestcomplot' van het NRC uit 2017, waarin fraude van transporteurs, mestverwerkers, handelaren en boeren werd beschreven, heeft weinig zelfreinigend vermogen teweeggebracht. Zonder zelfreinigend vermogen is het dweilen met de kraan open.

Brancheverenigingen

Van de brancheverenigingen mag je verwachten dat ze stappen zet om het tij te keren. Maar de bestuurders zijn naar mijn mening onvoldoende doorspekt met zelfreflectie en daadkracht. Zijn de brancheverenigingen, die mede de sleutel in handen hebben voor verandering, 'ziende blind' of 'bewust onbekwaam'?

Het motto van de brancheverenigingen lijkt te zijn: we drinken een glas, we deden een plas en het bleef zoals het was. Dit blijkt uit het feit dat ik enkele maanden geleden de noodklok heb geluid en de branche op de hoogte heb gesteld van malversaties. Desondanks kwam er geen enkele reactie.

Keurmest

Het idee dat 'vrijwillig' certificeren de oplossing brengt, is te simpel. De bedrijven die nu van mestfraude worden beticht, zijn mogelijk ook aangesloten bij Keurmest. Certificeren gaat niets opleveren als men niet bereid is in het eigen vlees te snijden.

Het stevig ingrijpen mag de branche niet alleen overlaten aan de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De NVWA heeft al voldoende aan zichzelf, dit door de grote organisatieproblemen. Een welgemeend advies aan de NVWA: de trap veeg je schoon vanaf boven.

Mestwetgeving

90 procent van de mestbranche doet zijn stinkende best, werkt netjes en volgens de regels. Fouten worden gemaakt en dat is niet uit te sluiten met deze ondoorgrondelijke mestwetgeving. Maar deze partijen worden nu opgescheept met alle kosten van de verscherpte regelgeving en van de certificering. Dit alles om de 10 procent rommelaars in toom te houden. De branche moet dringend overgaan tot actie en rigoureuze stappen zetten.

De mestwetgeving is een ondoorgrondelijk oerwoud en ambtenaren van het ministerie van LNV weigeren adequaat te antwoorden op vragen. Terwijl antwoorden noodzakelijk zijn om te weten hoe de regelgeving moet worden geïnterpreteerd. Er is niet één ambtenaar die de mestwetgeving tot in de haarvaten kent. Dat zegt wat.

Onbegonnen werk

De beleefdheid om te antwoorden op vragen is ambtenaren totaal vreemd of geen onderdeel van hun takenpakket. Het is voor de mestdistributiesector onbegonnen werk om dan juist te acteren. De grenzen worden opgezocht bij gebrek aan antwoorden en duidelijkheid. Dit is natuurlijk geen excuus voor de mestfraude.

De overheid heeft een zorgplicht die ze onvoldoende uitvoert, luidt mijn voorzichtige conclusie. Het gebrek aan daden bij Cumela, POV, LTO, TLN en Rabobank is mede de oorzaak van de mestfraude. Uiteraard is iedere ondernemer zelf verantwoordelijk voor zijn daden. Steeds meer regels – de risicoregelreflex – zijn niet de oplossing.