Veehouders melken door fosfaatregels geiten in plaats van koeien

Gerben Elzing ging tien jaar geleden in maatschap met zijn oom, die eerder zijn melkveebedrijf had omgevormd tot een akkerbouw- en vleesveebedrijf. Elzing werkte ook al veel samen met Jan Wennij, die een melkveebedrijf had met twintig melkkoeien. Te weinig om op deze schaal mee door te gaan en daarom besloten Elzing en Wennij de bedrijven bij elkaar te voegen en verder te gaan op een nieuwe locatie. 'De bedoeling was om daar samen met Jan koeien te gaan melken', vertelt Elzing.

In 2012 kregen ze een milieuvergunning voor een stal voor tweehonderd melkkoeien en eind 2014 werd de bestemmingsplanwijziging goedgekeurd. Melkquotum hadden ze niet meer nodig om in 2015 van start te kunnen gaan. De fosfaatwetgeving gooide echter roet in het eten en de plannen werden in de ijskast gezet. 'Melkvee was geen optie meer, dat zou ons veel te veel aan fosfaatrechten gaan kosten.'

Ze zochten naar andere mogelijkheden om toch een bedrijf op de locatie aan de Oldenhuis Gratamaweg te kunnen beginnen en daarbij kwam ook de geitenhouderij in beeld. 'Maar de markt was verzadigd en er werden geen nieuwe leveranciers aangenomen', zegt Elzing.

Tot ze enige tijd later werden gebeld door Holland Goat Milk (HGM), onderdeel van Ausnutria, met de vraag of er nog steeds plannen waren om geiten te melken. De vraag naar geitenmelk nam toe en door de geitenstop in verschillende provincies was groei daar niet mogelijk. 'Ik heb gelijk met Jan overlegd, want we zouden het melkveebedrijf ook samen opzetten en we besloten de stap te nemen.'

Ze bezochten verschillende geitenbedrijven en lieten een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren. Zo kregen ze wat meer feeling bij de sector en begon het steeds meer te kriebelen. 'Het is een grote stap, ook financieel. Maar de geitenhouderij heeft een goed rendement.'

Grondgebonden

Gemeente Emmen wilde aanvankelijk alleen vergunning afgeven voor een biologisch geitenbedrijf, maar Holland Goat Milk en het adviesbureau voor ruimtelijke, ordening, milieu en bouwen Rombou zagen genoeg mogelijkheden om een aanvraag in te dienen voor een gangbaar bedrijf. 'Met 50 hectare in gebruik zijn we een grondgebonden bedrijf en volgens het bestemmingsplan is een grondgebonden bedrijf mogelijk. Zodoende hebben we de vergunning rond gekregen.'

Voor geiten zijn geen fosfaat- en productierechten nodig. Maar hoe zit het met stikstof? Het bedrijf ligt hemelsbreed nog geen 10 kilometer van hoogveengebied Bargerveen. Elzing: 'We zijn al tien jaar bezig met onze plannen om beide locaties samen te voegen in een nieuw bedrijf. In 2012 hebben we een natuurbeschermingswetvergunning gekregen voor de huidige locatie en die benutten we nu. Zonder die vergunning hadden we niet kunnen bouwen.'

Voor de overstap op geiten hoefde aan de buitenkant van de stal niet veel te worden gewijzigd. Binnen kwam de stal, die voldoet aan de Maatlat Duurzame Veehouderij, er wel anders uit te zien dan aanvankelijk de bedoeling was. In plaats van een ligboxenstal voor tweehonderd koeien zijn er nu vier potten voor in totaal 1.100 geiten. De 2x36 stands melkstal met beweegbare vloer is ruim opgezet.

Zodra de keuze voor geiten was gemaakt, kregen ze van Agrifirm begeleiding. 'Die maakte ons wegwijs in de sector en heeft ons verschillende bedrijfsvoeringen laten zien. Ook helpen ze ons bij de opstart. Agrifirm bemiddelde bijvoorbeeld bij de aankoop van de drachtige dieren van een opfokbedrijf.'

Op 16 december kwamen de 550 drachtige geiten op het bedrijf. Vanaf februari kunnen deze aflammeren en begint het echt: dan wordt ook de melkstal in gebruik genomen. De bokjes blijven drie weken op het bedrijf en worden dan afgezet voor de slacht. De geitlammeren gaan na circa zeven dagen terug naar het opfokbedrijf.

Focus eerst op melken

'Dat scheelt ons veel werk en zo kunnen we ons focussen op het melken', vertelt Elzing. Op termijn is het wel de bedoeling om de eigen opfok te doen. 'Als we de eerste periode maar gehad hebben. Alles is nieuw voor ons, daar moet je echt de tijd voor nemen.' Zijn compagnon Wennij beaamt dat. 'Geiten houden is anders dan koeien houden. Zo is hygiëne belangrijker en moet je geiten secuurder voeren.'

Ze beginnen met 550 geiten en willen groeien naar 1.100 en een eigen jongveeopfok. Dan is het ook de bedoeling dat de baan buitenshuis niet meer nodig is. 'Toen 16 december de geiten kwamen, was dat een hele opluchting. Eindelijk kunnen we los. We laten het op ons afkomen en hebben er zin in.'