Vitaliteit van biggen wordt steeds beter

Fokken op een uniforme toom waarbij alle biggen ongeveer eenzelfde hoog geboortegewicht hebben, zou de beste garantie bieden op een hoge bigoverleving. Maar selecteren op uniforme tomen is niet eenvoudig, omdat dit door veel factoren wordt beïnvloed. Bijvoorbeeld door de voeding van de zeug in de laatste week van de zoogperiode tot aan insemineren, de plaats in de baarmoeder en ziektekiemen als PRRS of griep.

'Daarnaast zou alleen fokken op uniformiteit niet verstandig zijn', stelt Saskia Bloemhof-Abma, geneticus bij fokkerijorganisatie PIC. 'Dan is er geen variatie en daarmee selectieruimte meer over. De vooruitgang in de fokkerij ligt dan stil.'

Vleesvarken

PIC hanteert bij zijn zeugenlijnen als belangrijk criterium dat zoveel mogelijk biggen een vleesvarken worden. Het geboortegewicht van de biggen krijgt veel aandacht. Bij de Camborough-zeugenlijn van PIC is het doel dat zowel het aantal levend geboren biggen als het geboortegewicht stijgt en dat het aantal biggen onder de 1 kilo geboortegewicht daalt.

Het is goed zichtbaar wat dit heeft opgeleverd. Tussen 2013 en 2019 steeg de aanleg voor geboortegewicht in de zeugenlijn met 200 gram. Daarbij daalde het aantal biggen onder de 1 kilo van 14 naar 8 procent bij een totaal geboren van zestien tot zeventien biggen.

Sinds twee jaar staan dezelfde eisen aan het geboortegewicht ook in het fokdoel voor de Danic-zeugen. 'De vooruitgang in de zeugenlijn is ongeveer 35 gram per jaar', stelt Bloemhof. 'Daarvan zie je de helft terug bij de biggen. Dat is nu nog niet zichtbaar, maar dat gaat de komende jaren wel gebeuren.'

Bigoverleving in fokdoel

Bij Danbred is bigoverleving een belangrijk onderdeel in het fokdoel. 'Alleen selecteren op een grote worp heeft geen zin als die biggen niet uiteindelijk ook een vleesvarken worden', stelt Trine Lund Pedersen, hoofd van de technische service bij de Deense fokkerijorganisatie. 'De focus is gelegd op robuustheid en vitaliteit van de biggen. Biggen die overleven en beter bestand zijn tegen ziekten als big en later als vleesvarken.'

Danbred koos als belangrijk selectiecriterium het aantal biggen dat op dag vijf na de geboorte nog leeft, aangeduid met LG5. Dat heeft een goede relatie met de uitval in het kraamhok en ook na het spenen. Lund Pedersen: 'We kijken met hulp van LG5 naar de vitaliteit van de biggen. Een lichte big kan vitaal zijn en het beste vleesvarken worden. Vitaliteit is dus veel belangrijker dan gewicht in het fokprogramma.'

Moedereigenschappen

Voor een goede bigoverleving zijn ook de moedereigenschappen van de zeugen belangrijk. Ze moeten veel melk produceren en zorgen dat de biggen die melk gemakkelijk kunnen opnemen. Ook bij de eindberen neemt Danbred overleving en robuustheid mee in het fokdoel.

Door de gerichte selectie is de bigoverleving gestegen. In 2004 lag die op 78 tot 80 procent en nu op 87 procent. De komende tijd gaat Danbred kijken hoe het nog beter kan. 'Er ligt nu meer nadruk op bigoverleving en wat minder druk op aantal biggen' zegt Lund Pedersen.

'Daarbij kijken we bijvoorbeeld of de overleving op dag 15 of dag 21 van de zoogperiode voor een nog betere indicatie van de bigoverleving kan zorgen en als kenmerk kan dienen om het aantal afgeleverde vleesvarkens per zeug verder te verhogen. Want daar gaat het in principe toch om: een 'full value' vleesvarken.'

Geboortegewicht omhoog

Bij Topigs Norsvin is al jarenlang het doel om zoveel mogelijk van de levend geboren biggen groot te brengen. Daarbij spelen het geboortegewicht én de uniformiteit een rol. 'Veel biggen met een hoog gewicht spenen is het doel', stelt Hans Olijslagers, Chief Technical Officer bij Topigs Norsvin.

'Selecteren op uniformiteit is moeilijk, maar het staat in ons fokdoel. De uniformiteit van de toom moet minimaal op peil blijven, terwijl we het geboortegewicht verhogen met daarbij zo weinig mogelijk biggen onder de 1 kilo en zo min mogelijk doodgeboren biggen.'

Moederlijn

Het selecteren op geboortegewicht gebeurt vooral in de moederlijn. Die is het meest bepalend voor het geboortegewicht. Voor de bigoverleving is de vitaliteit van de big ook van belang. Ook die zit in het fokdoel. Net als het aantal spenen van de zeug.

Olijslagers: 'Jaarlijks gaat het aantal biggen met 0,15 vooruit, net als het aantal spenen. De TN70 heeft gemiddeld nu 16,1 functionele spenen. We willen dat de zeugen zelf al hun levend geboren biggen groot kunnen brengen.'

Genetische informatie

Om de vooruitgang mogelijk te maken, zoekt Topigs Norsvin onder andere met hulp van genomics naar de genetische informatie die duidt op een hoger geboortegewicht, uniformiteit en aantal spenen. Dat wordt in de praktijk voortdurend getoetst door het wegen van jaarlijks ruim 700.000 biggen op de fokbedrijven en het bijhouden van de gegevens over bigoverleving.

Het gemiddelde geboortegewicht van de TN70-nakomelingen ligt nu op ruim 1.400 gram. Bij de oudere zeugen ligt het streven op hooguit 10 procent biggen onder de 1 kilo. Bij de eersteworpszeugen ligt het aandeel wat hoger, omdat die biggen gemiddeld zo'n 100 gram lichter zijn dan bij de oudere zeugen.