Temperatuur bij biggen kan flink lager

Alle studenten bij de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht maken kennis met de veehouderij. Onderwijsbedrijf De Tolakker bestaat uit een zeugen-, schapen-, biologisch melkveebedrijf en een Veterinaire Algemene Dienst die 150 hectare land beheren. Het aantal zeugen is naar 120 omlaaggebracht vanwege een tekort aan biggenruimte.

Op het zeugenbedrijf maken de studenten de geboorte van biggen mee en leren ze over voeding, verzorging van varkens en klimaat. De biggenafdelingen op De Tolakker zijn aangepast waarbij er meer dichte vloer in de hokken kwam. Het was nodig om het klimaat te optimaliseren voor een goed gebruik van de functiegebieden door de biggen.

Ventilator verplaatst

'Ondanks dat de biggen op 0,4 vierkante meter liggen, vonden we dat het klimaat niet goed was', zegt diercoördinator Jan van Mourik. 'Daarop is de ventilator verplaatst om een betere stroming van de lucht te krijgen. Ook de voergangventilatie is aangepakt', licht hij toe.

'Voor de onderkant van de deur zit nu geperforeerde damwand en in de gangen hangen schotjes om de luchtstroom goed te verdelen over de hele afdeling. En we gebruiken twee voelers voor de regeling. De ene meet de temperatuur van de binnenkomende lucht, de andere de temperatuur in de afdeling.'

De biggen presteerden hierna wel goed, maar hun liggedrag was slecht. 'Ze gebruikten de functiegebieden niet goed', zegt docent en dierverzorger Joost van Rooijen. 'Ze lagen in het begin achter op de roosters en mesten vooraan. Er was veel hokbevuiling. Hierdoor was het klimaat in de afdeling niet goed.'

Gedrag en klimaat beoordelen

Om meer inzicht te krijgen, werd de Healthy Climate Monitor in de stal opgehangen. Die meet het klimaat en maakt elke vijf minuten foto's, zodat lig-, eet-, mest- en speelgedrag goed zijn te volgen.

Uit de opnames bleek dat de gespeende biggen zich nooit goed gedroegen. Van goed gescheiden functiegebieden was geen sprake. Al vrijwel direct na de opleg lagen ze verspreid door het hok, ook in de nacht. Daarbij was ook het CO2-gehalte in de afdeling te hoog.

Verwarming viel uit

Van Mourik: 'Toen vervolgens de verwarming een dag uitviel, werd nog duidelijker dat de temperatuur in het hok gewoon te hoog was. De biggen lagen toen ineens wel netjes naast elkaar op de dichte vloer.'

Direct daarna werd de begintemperatuurventilatie bij de opleg in de volgende ronde teruggezet van 28 naar 26 graden Celsius. De bandbreedte werd verkleind om te zorgen dat de ventilatie wat sneller reageerde. Die 26 graden Celsius is daarbij ook het advies zoals het Klimaatplatform Varkenshouderij dat vooralsnog hanteert.

Liggedrag volgen

Met de Healthy Climate Monitor werd het liggedrag opnieuw gevolgd. Het was wel wat beter, maar nog niet naar wens. Daarna is de begintemperatuurventilatie bij de volgende rondes nog wat verder teruggebracht. Eerst naar 25 graden en nu naar 24 graden. Telkens werd het effect bekeken met behulp van de Healthy Climate Monitor.

De laatste aanpassing van de begintemperatuurventilatie naar 24 graden met een bandbreedte van 5 graden lijkt nu goed. Aan het einde van de ronde is de begintemperatuurventilatie daarbij nog 18 graden. Uit de metingen blijkt duidelijk dat de temperatuur altijd hoger is dan de ingestelde temperatuur. Dat verschil is circa 2 graden.

Het verlagen van de temperatuur en het sturen van het liggedrag ging niet zonder problemen. Op een gegeven moment gingen de biggen toch niet netjes op de dichte vloer liggen. Uit onderzoek bleek dat de verwarming van de dichte vloer maar bleef branden. Een klep die de aanvoer automatisch moet dichtzetten op basis van de gewenste temperatuur bleek niet te werken.

Lage temperatuur beter

De temperatuur in de afdeling kan dus een stuk lager. Het is beter voor de biggen en het werkplezier. De biggen groeien op De Tolakker 400 gram per dag. De bigoverleving is goed. Nu is de uitval 0,9 procent.

Van Mourik en Van Rooijen zijn ervan overtuigd dat het geen kwaad kan periodiek de knikpunten in de temperatuurcurve te herzien in een zoektocht naar het optimum. Zeker bij bedrijven met een hoge gezondheidsstatus en daarmee vaak een bovengemiddelde biggengroei en warmteproductie. Ze adviseren om niet zomaar te gaan verlagen.

18 graden

'Je kunt niet zeggen wat de beste temperatuur is in de biggenafdeling. Bij ons groeien de biggen in het kraamhok al hard. Sinds we dichte biggennesten hebben, staat de begintemperatuurventilatie vanaf een paar dagen na werpen op nog maar 18 graden', zegt Van Mourik.

'Bij spenen wegen de biggen gemiddeld 8 kilo en na spenen groeien ze goed door. Speen je lichtere biggen, die minder eten of heb je geen verwarmde dichte vloeren, dan zal de omgevingstemperatuur hoger moeten zijn dan bij ons', legt de bedrijfsleider uit.

Goed observeren

'Goed observeren is nodig. Begin voorzichtig met kleine stapjes. Voldoende verwarmingscapaciteit is belangrijk. De eerste week na opleg moet het warm genoeg zijn, terwijl de luchtkwaliteit – maximaal 3.000 ppm CO2 en 20 ppm ammoniak – goed blijft. De Healthy Climate Monitor kan dat inzichtelijk maken.