Elke geboortegram erbij tikt levenslang door

Zeugenhouders die het gemiddelde toomgewicht van pasgeboren biggen op hun bedrijven op het netvlies hebben, zijn flink in de minderheid. Nog minder ondernemers weten hoeveel spreiding er is tussen de gewichten van de individuele biggen. Terwijl vermeerderaars wel goed weten dat het geboortegewicht grote invloed heeft op bigoverleving en het gewicht bij spenen.

Onderzoek van ForFarmers wijst uit dat het gemiddelde gewicht van een toom levend en doodgeboren biggen 20,1 kilo is. Bij eersteworpszeugen is dat 17,1 kilo. Bij de derde- tot en met de vijfdeworpszeugen weegt een complete toom gemiddeld 20,8 kilo. Bij oudereworpszeugen neemt dat gewicht weer langzaam af naar gemiddeld 19,1 kilo.

Sturen op hoger gemiddeld toomgewicht

Rick Königkrämer van Fransen Gerrits ziet in de praktijk ook toomgewichten van 24 tot 25 kilo. 'Dat geeft aan dat er rek in zit. En dat via zeugenvoeding is te sturen op een hoger gemiddeld toomgewicht. Ondanks het stijgende aantal biggen per worp, kan toch het gemiddelde geboortegewicht toenemen.'

De gouden regel is dat hoe zwaarder een big bij de geboorte is, hoe vitaler deze is en hoe vlotter deze naar de speen gaat om biest te drinken. 'Elke gram geboortegewicht extra betekent winst', zegt Königkrämer. 'Want hoe krachtiger de biggen zijn, hoe meer ze de melkproductie bij de zeug stimuleren.'

Goed en snel verdelen van de biest over de toom is een goed fundament voor de overleving en de gezondheid van de pasgeboren big. Een zeug of gelt produceert gemiddeld zo'n 4 kilo biest, wijzen diverse onderzoeken uit. Maar in de praktijk varieert de biestproductie flink: tussen de 1 en 8 kilo per zeug.

Minstens 2050 milliliter biest

Volgens GD is het belangrijk dat elke big in een toom minstens 250 milliliter biest drinkt. Normaal gesproken zijn daar zes drinkbeurten voor nodig.

De groei in de eerste levensweek van de toom is een goede indicator voor de latere groeiprestaties van biggen. Het vlot op gang komen van de melkproductie is daarvoor essentieel. De melkscan die De Heus ontwikkelde, is daarvoor een goed hulpmiddel. Door tomen bij de geboorte en een week later te wegen, is te bepalen hoe hoog de melkproductie moet zijn geweest.

Groot verschil in gemiddelde melkproductie

De gemiddelde melkproductie blijkt in die eerste week na werpen enorm te verschillen. Dit toont onderzoek van De Heus op zeventien zeugenbedrijven aan. Het bedrijf met de laagste gemiddelde groei zag het toomgewicht slechts 10 kilo toenemen. Het bedrijf met de hoogste toomgroei realiseerde het dubbele aantal kilo's big erbij.

De Heus concludeert dat de toomgroei hoger is als zeugen na het werpen een vlotte stijging in de voeropname aankunnen. Of een zeug 4 kilo voer per dag of 3,15 kilo per dag opneemt in die eerste week, scheelt 1,4 kilo in toomgewicht.

Top van melkproductie

Als biggen vitaal blijven en er tussen de zoogperiodes door rust in de kraamstal heerst, is dat een gunstig teken voor de biggengroei. De melkproductie van de zeug loopt met de drinkbehoefte van de biggen op, om te pieken in de derde week na het werpen. Dan produceert een zeug gemiddeld zo'n 12 kilo per dag. Die melkhoeveelheid kan de behoefte van elf biggen dekken.

'De variatie in melkproductie tussen zeugen is groot', weet ook Königkrämer. 'Er zijn er die 17 kilo melk per dag geven en er zit ook verschil in de melkkwaliteit. Omdat tomen bij de zeug vaak groter zijn dan die elf biggen, is het verstrekken van melk of prestarters nodig. Bovendien wil je ook de biggen die aan de achterste tepels liggen erbij houden, zodat de uniformiteit van de toom niet te ver uiteenloopt.'

VORK bijboeren

De melkproductie van de zeug bepaalt voor 90 tot 95 procent het speengewicht van de biggen. Het bijvoeren van melk en het verstrekken van prestarters en speenvoeders zorgt voor de overige 5 tot 10 procent van de gemiddelde 7,5 kilo bij spenen. Vers, onbeperkt, rein en in kleine porties (VORK) bijvoeren, bevordert de ontwikkeling van een goede maag- en darmgezondheid.

Volgens Königkrämer is de conversie van de voeders voor spenen iets hoger dan 1 kilo voer per kilo groei. 'Heeft een big 400 gram voer opgenomen, dan is deze daar ongeveer 350 gram van gegroeid. Bij een toom met dertien biggen is dat toch bijna 5 kilo gewicht erbij.'

Geslaagde zoogperiode

Het resultaat van een geslaagde zoogperiode is een hoog gemiddeld toomgewicht bij spenen. Volgens Königkrämer moet, uitgaande van spenen, op 26 dagen na de geboorte een toomgewicht kunnen worden gehaald van ruim 90 kilo bij gelten tot tegen de 100 kilo bij vitale oudereworpszeugen met een goede uier.

'Minder dan 90 kilo toomgewicht spenen, is ook praktijk. En daar is nog veel werk aan de winkel', stelt Königkrämer.

'Een tweefasenconcept lactovoer bewerkstelligt een vlotte opstart en een hoge melkproductie. En het helpt zeugen richting 100 kilo toom spenen. Een hoger toomgewicht bij spenen betekent vaak ook een betere uniformiteit en bigkwaliteit.'