Voedselbosboomgaard als rendabel alternatief

De perenbomen hangen vol, de grond is bezaaid met peren en de pluktreintjes staan klaar tussen de bomen. Plukkers, een combinatie van vrijwilligers, zorgcliënten en betalende zelfplukkers, lopen af en aan. Frank de Gram en Joke Feenstra proberen alles in goede banen te leiden.

'We gaan op zo'n 30.000 kilo geplukte peren uitkomen, verwacht ik', zegt De Gram. Dat is een stuk minder dan de 120.000 kilo die de vorige eigenaar van de boomgaard in 2019 oogstte.

Voor het ondernemersduo is dat echter geen probleem. Sterker nog, een lagere opbrengst is juist de bedoeling van voedselbos Waalgaard dat zij creëren in Weurt, vlakbij Nijmegen. De komende drie jaar verdwijnt elk jaar een derde van de 4.700 perenbomen die de boomgaard nu nog telt.

Opleiden tot boer

De Gram en Feenstra kennen elkaar van een voedselboscursus. Hun ideeën bleken op elkaar aan te sluiten en op die manier ontstond een samenwerking. De Gram wilde een plek waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt terechtkunnen om wellicht te worden opgeleid tot boer. Feenstra zag een voedselbosboomgaard voor zich die grotendeels draait op zelfplukkers.

Wat ze gemeen hebben, is de wil om te bewijzen dat ook een voedselbos een rendabele vorm van landbouw kan zijn. Geen gemakkelijke opgave, bleek ook bij de aankoop van de eerste boomgaard.

Financiering

Banken en investeerders waren geïnteresseerd maar terughoudend met financieren. Een 'impactinvesteerder' durfde het wel aan en zo werd het eerste voedselbos een feit. De vorige eigenaar van het perceel kijkt met interesse mee en helpt waar hij kan.

Feenstra en De Gram hopen dat het systeem dat ze hebben uitgedokterd werkt. En dat het op die manier toegankelijk wordt voor 'gewone' fruittelers wiens werkwijze zorgt voor een enorme piekbelasting op een klein aantal momenten in het jaar. Door met verschillende soorten fruit te gaan werken, willen de Waalgaard-ondernemers voor meer spreiding zorgen.

De Gram: 'Dan heb je oogstmomenten tussen juli en oktober. Dat is een betere spreiding qua arbeid en risico's. Een slechte oogst van een bepaalde soort is op die manier niet direct problematisch.'

Inzet van zelfplukkers

Het plan leunt nu voor een groot deel op de inzet van zelfplukkers en vrijwilligers. 'Zelfplukken is populair, maar het is niet gezegd dat dit zo blijft', aldus De Gram. 'We willen de boomgaard zo uitbaten, dat het ook uit kan zonder zelfplukkers.'

De komende jaren zullen de perenbomen nog voor een groot deel van de opbrengsten zorgen. Wanneer deze weggaan, worden ze afgezet bij andere kwekers of projectontwikkelaars. In de plaats komt een mix van diverse fruitbomen.

'Pruimen, kersen, peren, appels', somt De Gram op. 'Met daaronder bessen, frambozen en bramen. Eigenlijk alle fruitsoorten die je hier goed kunt verbouwen. Daartussenin komen systeembomen voor de stikstofvoorziening. En in het midden van de boomgaard komt een proeftuin waar we kunnen experimenteren met soorten als granaatappel.' Als primair afzetkanaal wordt gemikt op de horeca.

Werkend landbouwsysteem

In Malden, aan de andere kant van hun thuisstad Nijmegen, werken Feenstra en De Gram ook aan een voedselbos. Daarnaast zoeken ze nog vier of vijf andere plekken rond Nijmegen waar ze willen uitzoeken of de voedselbosboomgaard kan uitgroeien tot een werkend en rendabel landbouwsysteem.

De Gram: 'In de Green Deal staat een ring van landbouw rond steden omschreven. Dat willen wij hier invullen met voedselbosboomgaarden. We mikken op 25 locaties in Gelderland.' De Gram en Feenstra gaan deze locaties niet allemaal zelf uitbaten. 'Zo gauw een locatie rendabel is, verpachten of verkopen we die. Het liefst aan de cliënten die we zelf opleiden. Daarna kunnen Joke en ik ons weer op een volgend project richten.'