Hoogleraar Elzinga: 'Waterschapsplan GroenLinks ondoordacht'

Douwe Jan Elzinga is een van de grote namen in het Nederlands staatsrecht. Hij is sinds 1985 hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen, publiceerde boeken en adviseerde overheden over uiteenlopende kwesties.

Je moet wel kaas hebben gegeten van waterbeheer, is mijn stellige overtuiging

Douwe Jan Elzinga, hoogleraar staatsrecht Rijksuniversiteit Groningen

Over het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks om alle leden van het algemeen bestuur van de waterschappen rechtstreeks door burgers te laten kiezen via een lijstenstelsel, is de hoogleraar staatsrecht niet te spreken.

Open rechtstreekse verkiezingen met alle burgers zijn toch het meest democratisch?

'Dat lijkt misschien zo. Een en ander werd eerder voorgesteld door de commissie-Boelhouwer. Aan de geborgde zetels voor ongebouwd – vooral bevolkt door agrariërs –, bedrijven en natuurterreinen zou een einde moeten komen. Toch is dit een niet goed doordacht voorstel.'

Kunt u dit toelichten?

'Als het plan van GroenLinks wordt uitgevoerd, betekent dit in feite dat het waterschap een partijpolitieke arena wordt die zich dan in weinig nog onderscheidt van de politieke arena's in gemeenten en provincies.

'De waterschapsdemocratie is vooral een voorbeeld van belangenrepresentatie die goed past bij een vorm van functioneel bestuur. Een concurrerende positie is ongewenst.'

Waarom?

'Het waterschap heeft geen vrij en eigen initiatiefrecht, zoals dat wel bestaat voor rijk, provincie en gemeente. Het heeft een gesloten huishouding. Dat betekent dat het een functionele en dus beperkte taakstelling heeft. Zowel de belangen van de burgers als die van boeren, bedrijven en natuurterreinen worden zo in het waterschap behartigd.'

Maar tegenstanders vinden ongetwijfeld dat boeren nu te veel invloed hebben?

'Dan moeten ze dat met open vizier melden. De verhouding tussen de diverse belangen moet dan op de agenda worden gezet en niet het sneaky uitschakelen van het boerenbelang via de algemene verkiezingssystematiek.

'Bovendien heb ik niet de indruk dat boeren steeds aan de handrem hangen. Naast hun belangen brengen ze veel expertise in.'

Wat is volgens u een betere kiesvorm?

'Ik zou dan opteren voor een functionele belangenbehartiging, zoals ook universiteitsraden kennen. De studenten, het wetenschappelijk personeel en het ondersteunend personeel kiezen hun eigen vertegenwoordigers in de universiteitsraden. Zo zou het ook kunnen voor de waterschappen.'

Dus boeren kunnen dan boeren kiezen?

'Ja, als voor agrariërs, bedrijven en natuurterreinen verplicht wordt gesteld dat ze hun eigen vertegenwoordigers aanwijzen door interne waterschapsverkiezingen, dan blijft het stelsel passend bij de functionele bestuursvorm.

'Maar worden deze specifieke belangengroepen opgeheven, zoals GroenLinks wil, dan wordt de positie van het waterschap als vorm van functionele belangenrepresentatie fors ondergraven.

'Dat zou ook het geval zijn als de universiteitsraden alleen door de studenten zouden worden gekozen en het wetenschappelijk en het ondersteunend personeel als belangencategorie zou worden geschrapt.'

Ziet u het gebeuren dat GroenLinks met dit plan zijn zin krijgt?

'Nee, al neigen PvdA, PVV en Forum voor Democratie ook in te stemmen met dit onzalige idee van GroenLinks. Je moet wel kaas hebben gegeten van waterbeheer, is mijn stellige overtuiging.
'Daarnaast vind ik dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties veel te onzichtbaar is in deze discussie. Dat is een slechte zaak.'

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is een digitale consultatie gestart. Hier kunnen alle belanghebbenden tot 3 oktober reageren op het voorstel om de geborgde zetels in de waterschappen af te schaffen.