Pioniers in kringlooplandbouw: hoe doen zij het?

Hoe we ons voedsel produceren, raakt steeds verder uit balans. Het gaat verder dan wat de aarde kan geven. Pioniers in kringlooplandbouw laten zien dat het anders kan. In Nederland zijn vele innovatieve kringlooplandbouwbedrijven die op een andere manier plantaardig en/of dierlijk voedsel produceren. Zeven vernieuwende voedselproducerende bedrijven zijn uitgebreid onderzocht.

De ondernemingen verschillen in bedrijfsvorm en kringloopstrategie, maar zijn vergelijkbaar in mate van innovativiteit. Hun kringloopaanpak is divers, maar ze lopen allemaal tegen innovatiebarrières aan omdat ze het anders doen. 'Het zijn niet zomaar ondernemers, maar mensen met dromen en met het lef om die om te zetten in actie. Ze laten zien dat de voedselproductie radicaal anders kan', zegt projectleider Anne-Charlotte Hoes van Wageningen University & Research.

Inspiratie voor innovatie

Innovatieve landbouwbedrijven krijgen vaak positieve waardering, maar zien dat financieel niet altijd terug. Ze moeten creatief omgaan met hun verdienmodel en zijn daarom op meerdere vlakken innovatief. Zo is modern gemengd bedrijf Decohof naast leverancier van tuinplanten, vlees, eieren en groentepluktuin ook initiatiefnemer van Start-up Farm.

Op zijn landgoed stimuleert eigenaar Vincent Overgoor sociaal agrarisch ondernemerschap door land, ruimte en kennis ter beschikking te stellen aan startende ondernemers met ideeën die passen binnen zijn bedrijfsmodel, in ruil voor een deel van de opbrengst of 'ingroeihuur'. Dit heeft tot nu toe geresulteerd in een kruidenlabyrint en druiventeelt. Door het openstellen van de kwekerij verwacht Overgoor dat meer mensen Decohof weten te vinden en dit brengt zowel sociale als bedrijfseconomische baten met zich mee.

Inzicht in belemmeringen

Op basis van gesprekken met 46 informanten en een internetverkenning zijn 250 pionierende bedrijven in kaart gebracht. Hiervan zijn er 88 opgenomen in de publicatie en zeven uitgebreid beschreven. De overheid krijgt via hun verhalen inzicht in belemmeringen en adviezen over hoe beleid deze kan beslechten. De verhalen geven een kijkje in de keuken van de innovatieve kringloopboer.

Hoes: 'Bedrijven kunnen dit niet 1-op-1 overnemen, maar ze kunnen wel leren van de kringloopaanpakken en deze verbinden met hun eigen situatie. De pionierende kringloopboeren laten zien dat het kan.'

Het onderzoek is uitgevoerd en afgerond voordat Covid-19 uitbrak, maar het resultaat is en blijft relevant. Hoes: 'De ontwikkeling naar kringlooplandbouw loopt door ondanks corona. Het gaat misschien zelfs sneller omdat de maatschappelijke behoefte aan 'kwaliteit', 'dichtbij' en 'verbondenheid' past bij kringlooplandbouw. Nu veel stilstaat zijn veel mensen meer gaan nadenken over wat er op ons bord ligt.'