Agrifirm: 'Verdienvermogen cruciaal bij kringlooplandbouw'

De ontwikkelingen van het verdienvermogen van boeren en tuinders blijft achter bij de transitie naar kringlooplandbouw. De bereidwilligheid tot verduurzaming is groot, maar de vraag hoe dat te financieren, staat bij iedereen voorop, ziet Tijssens, die lid was van de Taskforce Verdienvermogen.

Met zekerheid investeren is cruciaal voor boeren en tuinders

Ruud Tijssens, directeur public & cooperative affairs van Agrifirm

Hoe ervaart u de bereidwilligheid onder boeren om te verduurzamen?

'We hebben in de afgelopen twee jaar met honderden leden gesproken. Ze hebben het allemaal over thema's die met de toekomst te maken hebben. Dan gaat het onder meer over bodemgezondheid, insectenteelt, mestverwaarding, emissiearme stalsystemen, biodiversiteit en kringlooplandbouw. Duurzaamheid is een abstract thema. Onderwerpen moeten dicht bij de boerenpraktijk liggen.'

En hoe het betaald gaat worden?

'Jazeker. Voor hen en voor ons is de centrale vraag hoe deze transitie wordt betaald. Want dat is het grootste en misschien wel het belangrijkste onderwerp. Een investering in deze transitie doe je voor jaren. Een eerlijke verdienste is voor ons als Agrifirm dan ook het andere belangrijke thema bij verduurzaming.'

Agrifirm doet veel pilots rond kringlooplandbouw. Kunnen er al stappen worden gemaakt?

'Je kunt vragen wanneer we klaar zijn, maar wij zien het veel meer als een visie, als een pad dat we zijn ingeslagen. Organische meststoffen komen al meer in ons pakket. We zijn bezig met regionaal inkopen en bijvoorbeeld het effect van minder soja in rantsoenen. We gaan steeds meer van die oplossingen aanbieden aan onze leden. Implementatie daarvan is ook afhankelijk van hoe de marktvraag zich gaat ontwikkelen en wat de stimuli zijn.'

Aan welke termijn moeten we denken?

'Onder het vraagstuk circulaire landbouw liggen dringende vraagstukken. Bodemvruchtbaarheid staat voor mij voorop. De overheid is het Nationaal Programma Landbouwbodems gestart. Dan zie je veel beweging en een hoge betrokkenheid van sectorpartijen. Ik verwacht dat dat binnen vijf tot tien jaar tot een compleet andere aanpak gaat leiden. Ook voor emissiereductie en biodiversiteit moet je aan die termijn denken. De biodiversiteitsmonitor is er al in de melkveehouderij en die is nu in ontwikkeling voor de akkerbouw.'

Agrifirm heeft campagne gevoerd voor een eerlijke prijs. Heeft dat vruchten afgeworpen?

'Een eerlijke prijs is een stukje van de hele puzzel. Het begint bij de vraag of verduurzaming ook uit de markt terugkomt. Daarvoor is bewustzijn bij de consument hartstikke belangrijk, maar dan praat je wel specifiek over Nederland. Want maar een deel van de Nederlandse productie komt bij de Nederlandse consument terecht.

'Wil je het concreet doorvertalen naar bijvoorbeeld een inkoper van een supermarktketen, dan moet je met je criteria als PlanetProof gaan werken. Maar wij kijken ook naar andere private geldstromen. Hoe kun je bijvoorbeeld maatschappelijke financiering zoals carbon credits of crowdfunding laten werken voor de verduurzaming van de landbouw?'

Wordt daar voldoende op ingezet? Deze landbouwminister heeft het toch op de agenda gezet?

'Het wordt ook benoemd in de boer-tot-bordstrategie van de EU. Het verdienvermogen wordt inderdaad vaak met de mond beleden. Er worden wel stappen gezet, maar ik bepleit een veel fundamenteler en steviger aanpak.

'75 procent van wat wij produceren, gaat naar het buitenland en 50 tot 60 procent van wat hier op het schap ligt, komt uit het buitenland. Ja, de rol van de Nederlandse retail is belangrijk, maar het is niet het enige waar je naar moet kijken. Dat is een eenzijdige benadering van het vraagstuk. Er is naar mijn gevoel veel meer mogelijk.'

Kunt u voorbeelden noemen?

'Het gevaar van subsidies is dat ze kunnen worden stopgezet. Ik pleit daarom voor veel meer publieke regelingen die veel meer aansluiten bij de investeringszekerheid die boeren zoeken. Dat onderwerp is veel complexer en zal hoger op de agenda moeten.

'Carbon credits kun je ook voor de landbouw laten werken. Nu zie je dat mensen hun vliegticket compenseren door de aanplant van bomen. Maar ook met organische stof in de bodem kun je CO2 vastleggen. Dat zouden boeren via carbon credits kunnen verwaarden. Ook de reductie van de methaanuitstoot bij koeien zou je om kunnen zetten in verhandelbare carbon credits.'

Wat is daarvoor nodig?

'Er zijn landen en private initiatieven die al concreet functioneren. In Nederland komt dat maar niet van de grond. Braziliaanse boeren moeten herbebossen, maar zij verdienen daar wel carbon credits mee die ze vervolgens kunnen verkopen. Ook in Australië is wetgeving geschapen die dit mogelijk maakt. In Oostenrijk ken ik een initiatief met boeren en een retailer.'

In Nederland moet dit proces dus flink versnellen.

'Verdienvermogen is zo ongelooflijk belangrijk voor deze transitie. Daar moet veel meer focus op komen. Geef boeren de beschikking over financiële arrangementen die voor een langere termijn werken. Met zekerheid investeren is cruciaal voor boeren en tuinders.

'Haal ook de hijgerigheid uit de regelgeving. Er is bijvoorbeeld geen heldere visie over hoe een transitiepad er voor een individueel bedrijf uit kan zien. De regelgeving werkt hier soms flink tegen en moet beter op elkaar worden afgestemd. Daar zit best een grote uitdaging.'