Iedereen zit klem zonder meerprijs

De telers zijn ontevreden over de certificering. Die is voor hen niet haalbaar als er niets tegenover staat. Daar is SMK het mee eens.

Er zijn wel drie misverstanden die ik wil ophelderen: PlanetProof is wel degelijk vanuit telers ontstaan; verduurzaming is dringend noodzakelijk en PlanetProof kan daaraan bijdragen; niet alleen telers, maar iedereen zit ondertussen klem. Er zijn diverse voorbeelden waaruit blijkt hoe het wel kan werken.

Nieuwe naam voor Milieukeur

'On the way to PlanetProof' is de nieuwe naam voor Milieukeur, het keurmerk dat vanaf halverwege de jaren negentig door vooruitstrevende telers werd gevoerd. Deze trotse telers bedienden een beperkte markt, die hen beloonde voor de duurzamere Milieukeur-producten.

Vanaf de start van Milieukeur tot vandaag aan toe voeren we intensief overleg met telers over de haalbaarheid en relevantie van de eisen. Zo geven zij samen met de andere belanghebbende partijen vorm aan de eisen van het keurmerk. Een unieke formule met breed draagvlak, die in haalbare stappen leidt tot verduurzaming van de teelt.

Maatschappelijke druk

In 2016 waagden grote retailers de stap naar Milieukeur onder druk van maatschappelijke organisaties. De noodzaak was duidelijk: gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlakte- en grondwater, broeikasgasemissies, stikstofoverschotten en sterke teruggang van de biodiversiteit. De retail werd aangesproken op haar verantwoordelijkheid in het inkoopbeleid.

Supermarkten gingen actief vragen om duurzamer geproduceerde producten aan te tonen met 'On the way to PlanetProof' of biologisch keurmerk. Een prachtige ontwikkeling om met een veel grotere groep telers meer duurzaamheidsimpact te realiseren.

Marktwerking

Maar ergens ging het mis. Want voor de duurzamere producten blijkt lang niet altijd een economisch duurzame prijs te worden betaald. Marktwerking neemt de overhand en de markt van vraag en aanbod regeert. Bij hardfruittelers klinkt de meeste kritiek. Zij opereren in een internationale markt, die 'On the way to PlanetProof' nog niet kent en er niet extra voor betaalt.

Voor de handel is het niet aantrekkelijk om gecertificeerd en ongecertificeerd product gescheiden te moeten opslaan en te vermarkten. Daarom hebben telersverenigingen erop ingezet dat alle telers het certificaat behalen. Dat betekent dat de eisen haalbaar moeten zijn voor een grote groep telers én dat de certificering zo min mogelijk kost.

Achteruit boeren

En nu zit iedereen klem: telers omdat zij geen meerprijs ontvangen, telersverenigingen omdat de leden ontevreden zijn en SMK omdat er druk ontstaat op het systeem dat steeds goedkoper en makkelijker moet worden. Als we het zover laten komen, is er geen milieuwinst meer. Dan boeren we echt achteruit.

Maar het kan ook anders: consumptieaardappeltelers kregen de afgelopen twee jaar 1.000 euro per hectare voor hun inspanningen. Ook de leveranciers van HAK krijgen een meerprijs voor het leveren van gecertificeerde rodekool. Het kan dus wel als de keten gezamenlijk opereert en de retail opnieuw haar verantwoordelijkheid neemt, nu ook voor een duurzame prijs.

Overgangsperiode

Voor exportproducten biedt dit nog geen oplossing, maar in de overgangsperiode naar internationale waardering voor PlanetProof kan onze minister wellicht iets betekenen.