Telers willen verduurzamen zonder PlanetProof

'Eigenlijk is PlanetProof een diskwalificatie van ons ondernemerschap', stelt LTO-bestuurder Niels Zuurbier. Hij is zelf vollegrondsgroenteteler in Heerhugowaard en laat weten dat hij liever vandaag dan morgen met de certificering voor dit keurmerk zou willen stoppen. 'Het lijkt of we vanuit onszelf niet in staat zijn om te verduurzamen.'

Zuurbier kan zich goed vinden in de resultaten van het onderzoek dat Nieuwe Oogst uitvoerde onder telers van met name vollegrondsgroenten, fruit en aardappelen. De ruim 400 respondenten beantwoordden vragen over het functioneren van 'On the way to PlanetProof'.

Belangrijke conclusie is dat driekwart van de telers geen meerwaarde ziet in het keurmerk. Ruim 80 procent geeft aan PlanetProof niet nodig te hebben als stimulans om te verduurzamen.

Van de ondervraagde telers heeft een derde ervaring met teelt volgens de richtlijnen van PlanetProof. Vooral telers die twee jaar of langer gecertificeerd zijn, zijn positiever over de meerwaarde.

Van de telers die met PlanetProof werken geeft 75 procent aan dat de certificering extra investeringen vergt. Ongeveer de helft van hen meldt dat de jaarlijkse meerkosten maximaal 5.000 euro bedragen.

Grote bron van ergernis is het achterwege blijven van een betere opbrengstprijs voor de gecertificeerde producten. Bijna 75 procent van alle ondervraagden vindt een meerprijs van minimaal 10 procent noodzakelijk voor compensatie van de meerkosten.

Knelpunten PlanetProof

Over de richtlijnen die gelden binnen PlanetProof zegt ongeveer 58 procent van de respondenten dat de voorwaarden ingrijpend zijn, maar wel te doen. Zo'n 30 procent noemt de voorwaarden onhaalbaar en 12 procent stelt eenvoudig aan de voorwaarden te kunnen voldoen. De bestrijding van insecten, schimmels en onkruiden zijn in gelijke mate de belangrijkste knelpunten.

Voorzitter Gerard van den Anker van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) ziet het onderzoek als bevestiging van de kritiek en onvrede over PlanetProof. 'De belofte van een betere marktpositie is nooit waargemaakt. En ondertussen blijft de certificering vooral beperkt tot Nederland.'

'Meerprijs is utopie'

Een meerprijs voor PlanetProof-producten is volgens Zuurbier nog steeds een utopie en dat ziet hij niet snel veranderen. Het keurmerk kost de telers alleen maar geld, stelt hij. 'PlanetProof is uiteindelijk vooral een instrument voor supermarkten om zich te kunnen onderscheiden.'

Als lid van de teelttechnische werkgroep van PlanetProof heeft Zuurbier bij hoorzittingen een adviserende rol bij de invulling van duurzaamheidsmaatregelen. Hij vindt dat maar beperkt geluisterd wordt naar de inbreng van telers.

'Het is vooral een college met onafhankelijke deskundigen dat zich als doel stelt teelteisen verder aan te scherpen. Bij de ambitie om stappen vooruit te zetten, is onvoldoende aandacht voor de haalbaarheid. Het is vooral een papieren werkelijkheid', stelt Zuurbier.

Gebrek aan perspectief

Van den Anker verwacht dat het gebrek aan perspectief bij fruittelers de motivatie wegneemt om door te gaan met de certificering. 'We gaan natuurlijk wel verder met verduurzamen, want dat hoort bij ons ondernemerschap. Maar dat kan heel goed zonder PlanetProof.'

Bij zijn evaluatie constateert de NFO-voorzitter dat PlanetProof vooral gebaseerd is op wantrouwen. 'Er komen steeds meer regeltjes en administratieve rompslomp bij. Wij hebben liever een systeem dat uitgaat van vertrouwen, waarbij telers in hun boomgaard verduurzamen en niet achter hun bureau.'

In een reactie op het onderzoek zegt directeur Gijs Dröge van SMK, de organisatie achter het ontwikkelen en beheren van duurzaamheidskeurmerk 'On the way to PlanetProof', dat hij niet verrast is. 'We weten dat het draagvlak voor deze certificeringssystemen lastig is als de beloning ontbreekt.'

Betere prijzen voor PlanetProof-telers

Dröge stelt dat SMK waar mogelijk pleit voor betere prijzen voor PlanetProof-telers. 'Het feit dat een teler investeert in verduurzaming moet een meerwaarde opleveren. Maar ook het voordeel voor de maatschappij verdient een financiële ondersteuning. Wat ons betreft kan de overheid daarvoor bijvoorbeeld GLB-gelden gebruiken.'

Met de kritiek dat telers PlanetProof opgelegd krijgen als een soort dictaat, is Dröge het niet eens. 'Er is een vraag naar duurzame producten vanuit de markt. Daarvoor is een weldoordacht en geborgd duurzaamheidskeurmerk ontwikkeld. De overheid erkent PlanetProof niet voor niets als een van de top 10-keurmerken voor voeding. Deelname is echter geen verplichting.'

'Telers hebben evenveel inspraak'

Telers zijn volgens Dröge belangrijke stakeholders en hebben evenveel inspraak bij het vaststellen van de PlanetProof-richtlijnen als bijvoorbeeld milieuorganisaties.

'Via LTO en afzetorganisaties zijn telers vertegenwoordigd in de teelttechnische werkgroep', aldus de SMK-directeur. 'Er is voortdurend overleg om de voorwaarden af te stemmen op de praktijksituatie.'