Dit zijn belangrijkste stikstofmaatregelen van kabinet

1-Legaliseren PAS-meldingen

Schouten streeft nog steeds naar het legaliseren van alle 3.637 PAS-meldingen, maar houdt wel een slag om de arm. Depositieruimte is voor alle melders gereserveerd, maar of het ook juridisch lukt om ze allemaal daadwerkelijk te legaliseren, kan landbouwminister Carola Schouten niet garanderen.

Wanneer ook duidelijkheid komt voor de melders, is evenmin niet helder. Wel is voor hen 11 mol per hectare per jaar aan stikstofruimte gereserveerd. Schouten benadrukt dat het gaat om een complex juridisch proces en het streven is dat voor iedere melding een passende oplossing wordt gevonden. Een algemene drempelwaarde komt er voorlopig in ieder geval niet.

2-Stoppersregeling

Voor de stoppersregeling is 1 miljard euro gereserveerd. De regeling wordt begin 2021 opengesteld. Nadat bedrijven zich landelijk hebben aangemeld, zal een selectie plaatsvinden en wordt een lijst opgesteld van bedrijven die in aanmerking komen op basis van grootte of locatie. Het zal gaan om met name melkveehouderijen en naar schatting 150 tot 250 bedrijven.

De veehouderijlocatie met de hoogste depositie komt als eerste in aanmerking voor een subsidie. Hoe ver het bedrijf af ligt van het Natura 2000-gebied is niet bepalend. Wel komt er een ondergrens in mol per hectare, om bedrijven met een relatief lage depositie uit te kunnen sluiten.

De regeling moet nog goedgekeurd worden door de Europese Commissie, omdat deze staatssteungevoelig is. Volgens het PBL wordt met deze regeling een stikstofreductie behaald van 32 mol per hectare per jaar in 2030.

3-Extra geld sanering varkenshouderij

Schouten stelt 270 miljoen euro extra beschikbaar, zodat alle erkende aanvragen in het kader van de Subsidieregeling Sanering Varkenshouderijen kunnen worden gehonoreerd. In eerste instantie was daarvoor 180 miljoen euro beschikbaar.

In totaal werden 502 aanvragen ingediend. Daarvan zijn er 417 goedgekeurd. De beschikkingen zouden 15 april 2020 worden verstuurd, maar dat proces is vertraagd. Onder andere door het grote aantal aanmeldingen. De beschikkingen worden de komende weken verstuurd. Bedrijven met de hoogste geurscore ontvangen er als eerste een.

4-Verlagen van ruw eiwit in veevoer

Aan het ruweiwitgehalte in mengvoer en mogelijk ander krachtvoer voor melkvee wordt een maximum gesteld. Dit wordt vastgelegd in een ministeriële regeling en opgenomen in het stikstofregistratiesysteem, waardoor de reductie direct wordt ingeboekt.

Het gaat om ruim 37 mol per hectare per jaar in 2030. Het regelingsvoorstel, onderdeel van de Wet dieren, wordt eind deze maand nog bekendgemaakt. Het zal ook in Brussel nog moeten worden goedgekeurd.

Het streven is om de regeling per 1 september 2020 in te laten gaan. Voor de implementatie van veevoermaatregelen is de komende jaren 73 miljoen euro beschikbaar. Een deel van dat geld zal worden ingezet voor coaches en voorlichting. Vanaf 2021 kan de sector met een eigen convenant komen en met nieuwe richtlijnen die de regeling overbodig kunnen maken.

5-Meer weidegang

Meer weidegang moet ook leiden tot stikstofreductie. Koeien werden in 2018 gemiddeld 1.648 uur per jaar geweid. De ambitie van het kabinet is een uitbreiding met 125 uren in 2021 en 250 uren vanaf 2022.

Om dit te realiseren, wordt ingezet op een mix van instrumenten. Denk aan voorlichting en onderwijs over beweiden en graslandmanagement, vroeger in het jaar weiden, kavelruil en inzet van weidecoaches. Hiervoor is de komende jaren 3 miljoen euro ingeboekt. PBL rekent aan deze maatregel een potentiële stikstofreductie van 2 tot 4 mol per hectare per jaar toe.

Rijk en provincies willen geen vergunningen voor het weiden en bemesten. Ze handhaven dus evenmin. De komende maanden lopen tal van procedures, waarbij Schouten schrijft dat de inzet is dat weiden en mesten noodzakelijk zijn voor een goede bedrijfsvoering.

6-Investeringssubsidie voor mest

Het kabinet wil dat bedrijven regenwater opvangen van staldaken en erf om daarmee mest te kunnen verdunnen in een verhouding van één deel water op twee delen mest. Op met name zandgronden is deze toepassing beperkt door gebrek aan (oppervlakte)water.

Daarom wil het kabinet een investeringssubsidie in het leven roepen van circa 100 miljoen euro voor de periode 2021-2023, om regenwater op te vangen en te hergebruiken. Hiermee wordt 40 procent van de investeringskosten vergoed.

Om drijfmest verdunt met regenwater uit te kunnen rijden, worden de regels voor mestuitrijsystemen aangepast. Ook komt er een innovatieprogramma mestaanwending. PBL rekent voor deze maatregel met een potentiële stikstofreductie van 5 tot 9 mol per hectare per jaar.

Voor mestverwerking wordt 15 miljoen euro uitgetrokken, bovenop de 33 miljoen euro die gereserveerd is in het Klimaatakkoord voor mestverwerking en de ontwikkeling van hoogwaardige kunstmestvervangers uit dierlijke mest.

7-Stalinnovaties en omschakelfonds

De Subsidieregeling brongerichte verduurzaming is bedoeld voor innovatie en eerste investeringen in nieuwe staltechnieken die emissiearm zijn (broeikasgas, fijnstof en ammoniak).

Uiterlijk eind 2025 zullen er per veesoort aangescherpte emissienormen voor ammoniak voor nieuwe stallen en renovaties gaan gelden. Voor bestaande stallen komt een overgangsperiode. Voor de periode 2023-2030 is 280 miljoen euro subsidie gereserveerd.

Dit bedrag komt bovenop de 172 miljoen euro uit de Klimaatenvelop en de middelen voor de sanering en verduurzaming van de varkenshouderij. Dit levert een potentiële stikstofreductie op van 19 tot 27 mol per hectare per jaar bij melkvee en 10 tot 14 bij varkens.

Het kabinet wil veehouderijen stimuleren om te schakelen naar een andere bedrijfsvorm of extensiever te worden. Hiervoor komt er een subsidiefonds van 175 miljoen euro, bedoeld om bij te springen als omschakelende boeren tijdelijk minder inkomsten hebben en om bij te dragen in de investeringskosten.

8-Stikstofnorm in de wet vastgelegd

Het kabinet wil de doelen van de stikstofmaatregelen en de daarvoor gereserveerde budgetten in een wet vast te leggen. Het streven is om in 2030 50 procent van het stikstofgevoelige natuurareaal (in hectares) in Natura 2000-gebieden onder de kritische depositiewaarde te krijgen.

Daarmee wordt voorkomen dat een nieuwe regering na verkiezingen weer snel een streep kan zetten door de plannen en de woningbouw, en dat andere economische ontwikkelingen opnieuw stagneren. LNV werkt samen met het PBL aan een nieuw monitoringssysteem.

Medeauteurs: Peter Smit, Esther de Snoo