LTO: 'Veel geld, maar te weinig ontwikkelingsperspectief'

Het kabinet kondigt vrijdag voor de stikstofimpasse in die Kamerbrief een investering aan van 5 miljard euro tot 2030. Een groot deel van dat bedrag is bedoeld voor natuurverbetering, een substantieel deel gaat naar vrijwillige stoppers in de landbouw. LTO constateert dat een beperkt deel is gericht op toekomst, innovatie en emissiereductie in de bedrijfsvoering van boeren. Er komt veel geld beschikbaar, maar LTO stelt daarbij de vraag is hoe effectief dat gaat zijn.

LTO Nederland is voorstander van beleid dat recht doet aan boeren en tuinders met toekomstperspectief, de zogenaamde 'blijvers'. Dat betekent een voorkeur voor innovatie boven vrijwillige uitkoop. 'Zeker omdat in relatie tot de stikstofimpasse het voor bijna 1,3 miljard euro opkopen van veehouders vele malen minder effectief is dan wanneer eenzelfde bedrag in het nog verder verbeteren van de bedrijfsvoering via innovaties, management en investeringen zou worden gestoken', zegt LTO in een reactie.

'Onze boeren hebben oplossingen waarmee de stikstofemissie nog lager wordt: koeien langer in de wei, mest verdunnen met water, minder eiwit voeren. Het kabinet komt die toekomstgerichte ondernemers nu enigszins tegemoet, maar geeft vooral veel geld uit aan natuur en de vrijwillige uitkoop van maximaal enkele honderden stoppers. Een politieke keuze, maar vanuit ons perspectief niet logisch – het effect is groter als echt wordt geïnvesteerd in de toekomst', aldus Marc Calon, voorzitter van LTO Nederland.

Overgangstermijnen stalinnovaties

Er komt in totaal 280 miljoen euro subsidie beschikbaar voor brongerichte verduurzaming via stalmaatregelen. Na een verkennend onderzoek komen er aangescherpte emissienormen voor ammoniak bij nieuwe stallen en bij geplande renovaties. Op termijn gaan de aangescherpte normen ook voor bestaande stallen gelden. Zonder werkbare en betaalbare stalsystemen en fatsoenlijke compensatie is dit voorstel voor LTO Nederland onacceptabel.

Voorbeelden in Brabant hebben laten zien hoe deze constructie veehouders in grote problemen brengt. Boeren komen voor grote verplichte investeringen te staan die niet passen in de normale bedrijfseconomische cyclus. De minister benadrukt in de Kamerbrief wel dat er sprake zal zijn van een goede overgangsregeling. LTO Nederland kondigt aan dat het de minister hieraan zal houden en wil op korte termijn het gesprek aangaan om tot concrete toezeggingen te komen.

Voerspoor

LTO is tegen een van bovenop bedacht pakket regels dat boeren in de knel brengt en vindt het beter om ondernemers zélf de beste route naar het doel te laten vinden. Het kabinet lijkt voor reductie via het voerspoor voor verplichtingen op detailniveau te kiezen – voor 2020. Daarna wil de minister alsnog tot afspraken met de sector zelf komen. Geen goede start, vindt LTO, 'maar dit biedt wel enig zicht op verbetering in de komende jaren. 'Beter was geweest als er direct afspraken met de sector waren gemaakt.'

Voor meer weidegang wordt wel vertrouwen uitgesproken in de ambities van boeren en wordt ingezet op voorlichting en scholing. Wat betreft het verdunnen van mest is nog niet duidelijk hoe borging gestalte krijgt. Voor de maatregelen is respectievelijk 73 miljoen euro, 3 miljoen euro en 105 miljoen euro beschikbaar tot 2023.

Drempelwaarde en PAS-melders

Het blijft voor LTO Nederland onduidelijk waarom het kabinet er niet voor kiest toe te werken naar een generieke drempelwaarde voor lage stikstofemissies. Wanneer alle sectoren in Nederland een aantoonbare reductie leveren moet het mogelijk zijn om een drempelwaarde te hanteren zodat de administratieve rompslomp voor boeren, bouwers en andere bedrijven wordt teruggedrongen. Een drempelwaarde zorgt voor het duurzaam mogelijk maken van toekomstige ontwikkelingen zodat geen sector op slot raakt.

Het kabinet heeft beloofd de PAS-melders te legaliseren. De wijze waarop dit gebeurt roept bij LTO nog vragen op, met name hoe snel dit traject werkt en of het daadwerkelijk voor alle melders zal gelden. Voor LTO Nederland zijn beide elementen, snelheid en zekerheid, cruciaal in het definitief kunnen beoordelen van de inzet van het kabinet.

Extern salderen

Verdere uitwerking van het stikstofdossier zal de komende jaren op gebiedsniveau plaatsvinden. LTO wil voorkomen dat de vandaag aangekondigde maatregelen tot een ongecontroleerde uitkoop van de sector leiden. Het kabinet meldt in haar brief dat er op provinciaal niveau een meldingsplicht voor extern salderen komt om uitkoop te voorkomen.

Het is goed dat het kabinet dergelijke controlesystematiek inbouwt, vindt LTO. Groot risico is echter dat er grote verschillen per provincie gaan ontstaan. Het is daarom cruciaal om in gebieden en op provinciaal niveau boeren en tuinders volop te betrekken bij het te hanteren beleidskader.

Tenslotte blijft een maatschappelijk debat over de plek van Natura2000-gebieden in Nederland onontbeerlijk om ook op de langere termijn tot een werkbare balans te komen. Verbetering van agrarische structuurversterking met boeren samen blijft onderbelicht in de Kamerbrief van vandaag, vindt LTO.

Probleemdossier

Na de Raad van State-uitspraak op 29 mei 2019 werd de landbouwsector in onzekerheid gestort. Om zo snel mogelijk uit de impasse te komen heeft LTO Nederland in de zomer drie oplossingsrichtingen aangeboden bij de commissie-Remkes. Na publicatie van het rapport werden zeven speerpunten geformuleerd rondom onder andere een drempelwaarde, extern salderen en schotten.

Grote bedreigingen voor de toekomst van een gezonde sector, zoals een halvering van de veehouderij en een extra vergunningsplicht voor de koe in wei, zijn gelukkig afgewend, stelt LTO.

Samen met andere partijen in het Landbouw Collectief werd een plan met oplossingsrichtingen voorgesteld. De onderhandelingen waren vanaf het begin aan moeizaam, waarbij er zeker de laatste maanden weinig ruimte leek te zijn voor stappen. Het kabinet heeft sinds afgelopen herfst vooral eerdere toezeggingen nader ingevuld, met beperkt nieuw concreet resultaat.

De Kamerbrief van vandaag laat zien welke de keuzes dit kabinet maakt.De uitwerking van het stikstofdossier zal de komende jaren vooral in de regio's plaatsvinden: in provinciaal beleid binnen de landelijk vastgestelde kaders en de gebiedsprocessen.