Klimaatwet roept links en rechts weerstand op

Met de Klimaatwet wil Eurocommissaris Frans Timmermans juridisch vastleggen dat de lidstaten van Europa in 2050 klimaatneutraal zijn. Dat wil zeggen dat ze per saldo niet meer CO2 uitstoten dan ze opnemen. Door dit juridisch vast te leggen, kan de Europese Unie lidstaten ter verantwoording roepen als zij de doelstelling niet halen.

Het doel in het wetsvoorstel is niet zo verrassend. De lidstaten hebben zich immers vastgelegd aan de klimaatdoelen van Parijs en die komen in grote lijnen op hetzelfde neer. De pijn zit in de manier waarop dat doel moet worden bereikt.

Timmermans heeft voorgesteld dat de Europese Unie zichzelf voor de periode 2030-2050 de bevoegdheid geeft de klimaatdoelen per land bij te kunnen stellen, als de betreffende lidstaat achterop dreigt raken. Klimaatmaatregelen kunnen dan zonder politiek debat, inspraak en transparantie worden opgelegd, zonder inmenging van de lidstaat. Dat plan heeft hem veel kritiek opgeleverd van linker en rechterzijde. Toch vindt een deel van de linkerzijde dat het doel de middelen heiligt.

CDA uiterst kritisch

Europarlementariër Esther de Lange (CDA) is uiterst kritisch op die actie. 'Door dit voorstel wordt het klimaatbeleid weggehaald bij de politiek en overgedragen aan ambtenaren en juristen. Dat is een flinke inschattingsfout. We kunnen het klimaat niet redden door de democratie uit te hollen.'

Het idee dat Brussel klimaatmaatregelen gaat opleggen, pakt ook slecht uit voor het bedrijfsleven, vindt De Lange. 'Veel bedrijven investeren voor de lange termijn. Maar als dit boven de markt hangt, komen die investeringen niet van de grond.'

Ook voor andere partijen, zoals de SGP, is het overdragen van macht aan Brussel onaanvaardbaar. 'Het idee is dat de Europese Unie er is om landen te helpen, niet om te dicteren wat er moet gebeuren', meldt Europarlementariër Bert-Jan Ruissen. Anders dan het CDA vindt de SGP de doelen van de Klimaatwet te ver gaan en daarom onhaalbaar.

Het gaat GroenLinks niet ver genoeg

Aan de andere kant van de politieke arena vindt GroenLinks de gestelde doelen juist niet ver genoeg gaan. 'De komende tien jaar moeten we de uitstoot wereldwijd sterk terugdringen om zicht te houden op de doelstellingen van het akkoord van Parijs', stelt parlementslid Bas Eickhout. 'De discussie hoort volledig te draaien om 2030. We hebben CO2-doelen nodig die nu extra klimaatactie afdwingen, niet in de verre toekomst.'

Die tussentijdse klimaatdoelen voor 2030 worden later dit jaar, uiterlijk volgend jaar, vastgesteld. Het is mogelijk dat dit doel naar een reductie van 50 of 55 procent gaat. 'Dat kan leiden tot weerstand bij landen die zorgen hebben om die doelen te halen', voorspelt De Lange.

Uitwerking op economie

De uitwerking van de doelen op de economie baart eveneens zorgen. 'De klimaatdoelen steunen we, maar we maken ons zorgen over oneerlijke concurrentie. Als we het verkeerd doen, vertrekken producenten naar andere werelddelen of worden we weggeconcurreerd door producten uit landen die zich niet aan de doelen houden.'

De Europese Unie werkt aan een onderzoek naar de effecten van de klimaatdoelen op het bedrijfsleven. De Lange vindt het van groot belang dat de resultaten worden meegewogen bij het verdere beleid. De uitkomst kan volgens de CDA'er betekenen dat er maatregelen moeten worden genomen om te voorkomen dat Europese ondernemers op de internationale markt worden benadeeld.

Beschermende maatregelen

'Het kan niet zo zijn dat er wel doelen worden opgelegd, zonder dat daar beschermende maatregelen aan zijn gekoppeld', stelt De Lange. Ze denkt aan antidumpingmaatregelen en CO2-beprijzing aan de grens als dat in het land van herkomst niet gebeurt. Ook de effecten op handelsverdragen moeten daarbij in ogenschouw worden genomen. Net zoals ook het behoud van een gelijk speelveld moet meetellen.

Europarlementariër Jan Huitema (VVD) verwacht niet niet dat de invoering van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in het gedrang komt door de invoering van de Klimaatwet. 'Het GLB wacht niet op de Klimaatwet. Mogelijk komen er naast het Europees Landbouwbeleid wetsvoorstellen in het kader van het GLB, bijvoorbeeld een aanpassing van het gewasbeschermingsmiddelenbeleid', zegt Huitema. 'Ik probeer ervoor te zorgen dat er ook extra financiën worden gereserveerd als we in dat nieuwe GLB met klimaatmaatregelen te maken krijgen.'