Veel partijen profiteren van duurzame frites

De vierdejaarsstudenten Maura Evers, Mees Verhoeven, Joost Millenaar van Herwijnen en Tigo Dijkstra van HAS Hogeschool in Den Bosch hebben afgelopen halfjaar voor hun minor Challenge Sustainability een analyse uitgevoerd naar mogelijkheden om de productie van frites te verduurzamen. Dit deden ze in opdracht van Farm Frites.

De focus van de studenten lag op de reductie van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de aardappelteelt, omdat daar de meeste milieuwinst te behalen is.

Verhoeven en Dijkstra vertellen dat zij als uitgangspunt gekozen hebben voor vijf scenario's met alternatieve teeltmethoden die moeten resulteren in verlaging van het middelengebruik. Met name voor de bestrijding van schimmels en insecten. Deze scenario's zijn door de HAS-studenten op meerdere criteria zowel kwalitatief als kwantitatief beoordeeld op hun potentie.

Vijf scenario's

De vijf scenario's betreffen het gebruik van groene middelen, het uitzetten van natuurlijke roofvijanden, strokenteelt, de aanleg van akkerranden en het toepassen van precisielandbouw. Via een literatuurstudie is gekeken naar het effect van deze alternatieve teeltmethoden op de gewasbescherming, opbrengsten, milieuwinst, kostprijs, arbeidsbehoefte en toepasbaarheid. Aan de criteria zijn, afhankelijk van de relevantie, verschillende scores toegekend.

Dijkstra vertelt dat na de kwalitatieve analyse een eerste selectie is gemaakt. Op basis van de literatuur verwachten de studenten voorlopig de meeste potentie van strokenteelt, akkerranden en precisielandbouw. Voor een verdere kwantitatieve analyse hebben zij over deze scenario's aanvullende informatie verzameld via interviews met onderzoekers, aardappeltelers en andere deskundigen.

'Op basis van deze interviews hebben we kengetallen en onderbouwde aannames toegekend aan de beoordelingscriteria die we ook voor het literatuuronderzoek hebben gebruikt', vertelt Dijkstra. 'In deze kwantitatieve multicriteria-analyse scoren strokenteelt en precisielandbouw het beste voor wat betreft de winst op het gebied van duurzaamheid.'

Strokenteelt voordeligst

Als de studenten kijken naar de kosten voor het invoeren van deze scenario's, gaat de voorkeur uit naar de strokenteelt. 'Omdat we in onze aannames uitgaan van een grotere investering voor precisielandbouw', legt Dijkstra uit.

Tot slot hebben de studenten bij de doorrekening van de scenario's een maatschappelijke kosten-batenanalyse uitgevoerd. Verhoeven vertelt dat de scenario's bij de kwalitatieve en kwantitatieve analyses vooral zijn beoordeeld vanuit het perspectief van de aardappelteler. 'In de kosten-batenanalyse hebben we gekeken naar de effecten van de verduurzaming in de aardappelteelt op de hele maatschappij.'

Naast de aardappeltelers omschrijven de studenten ook Farm Frites als afnemer. En de natuur, consument, omwonenden, overheid en het waterschap als belanghebbenden ofwel baathouders van de verduurzaming.

Maatschappelijke waarde

'Wij hebben geprobeerd de maatschappelijke waarde van de scenario's in kaart te brengen. Wat dat in elk geval duidelijk maakt, is dat veel partijen profijt hebben bij de verduurzaming van de aardappelteelt. Het zorgt voor meer biodiversiteit, een besparing op middelengebruik, een betere waterkwaliteit, een aantrekkelijke leefomgeving en eventueel hogere opbrengsten', stelt Verhoeven.

De strokenteelt scoort de hoogste maatschappelijke waarde, blijkt uit de analyse van de milieustudenten. Volgens Dijkstra en Verhoeven heeft dit te maken met de positieve effecten op de meeste maatschappelijke baten en de lage implementatiekosten die ze hebben toegekend aan dit scenario.

Positieve reacties

Via Farm Frites hebben de studenten na afloop van deze uitgebreide analyse hun bevindingen gepresenteerd aan enkele aardappeltelers. Een onderzoeker van Wageningen University & Research en een vertegenwoordiger van de provincie Zuid-Holland waren ook aanwezig. 'De reacties zijn overwegend positief', zegt Verhoeven.

'Wel kregen we van sommige telers vragen over bepaalde aannames, onder meer vanwege de optimistische benadering van de strokenteelt. Maar wij hebben vooral voorgehouden dat het hier niet zozeer gaat om de cijfertjes, maar meer om de methode om scenario's in kaart te brengen en te laten zien hoe de verhoudingen liggen tussen de verschillende stakeholders.'

In hun conclusie benadrukken de studenten dat de baten van de verduurzaming van de aardappelteelt bij verschillende partijen terechtkomen. Dijkstra stelt dat de analyse echter ook laat zien dat vooral de aardappeltelers moeten investeren in systemen met een lagere milieubelasting. 'Deze situatie vinden wij ongewenst. Voor de voortgang van het proces van verduurzaming lijkt het ons van belang dat alle baathouders daaraan een bijdrage leveren', besluit Dijkstra.