Glastuinbouw ontduikt CO2-regels EU niet

Achtergrond Algemeen Remco van der Meij 08 nov 2019 om 13:36uur

Glastuinbouwbedrijven hebben volkomen legaal gehandeld als het gaat om het Europese CO2-emissiehandelssysteem ETS. Dat kwekers enkele tientallen miljoenen euro's minder aan ETS-gelden aan Brussel betaalden, komt juist door het netjes opvolgen van de Nederlandse wet- en regelgeving, stelt de sector.

Glastuinbouw+ontduikt+CO2%2Dregels+EU+niet

Die regelgeving is ingewikkeld, zowel op nationaal als op Europees niveau. De EU-emissiehandel (EU ETS) is het systeem waarmee fabrieken en andere vervuilende bedrijven in Europa betalen voor hun CO2-uitstoot. Ook de tuinbouwsector. Diverse media meldden onlangs dat de overheid glastuinbouwbedrijven sinds 2012 heeft geholpen om zich te onttrekken aan het ETS.

Dit systeem is een hoeksteen van het EU-beleid ter bestrijding van klimaatverandering. Volgens Brussel is het zelfs het belangrijkste instrument om de uitstoot van broeikasgassen kosteneffectief te verminderen en staat het bekend als 's werelds eerste grote koolstofmarkt.

Brussel is er trots op, want ETS beperkt de uitstoot van meer dan 11.000 installaties die zware energie verbruiken, zoals elektriciteitscentrales en industriële installaties. Ook luchtvaartmaatschappijen die tussen deze landen actief zijn doen eraan mee. Het systeem dekt hierdoor ongeveer 45 procent van de broeikasgasemissies van de EU. Ook glastuinbouwbedrijven nemen eraan deel.

Gecorrigeerd voor de onvoorziene factoren ligt de glastuinbouwsector nog altijd op koers om het doel voor 2020 te halen

Sjaak van der Tak, voorzitter Glastuinbouw Nederland

Afscheid

Deze sector nam vanaf 2012 echter massaal afscheid van ETS. Volgens critici werd dit zelfs door de overheid gefaciliteerd. De schatting is dat Nederlandse tuinders door de uittocht 20 à 30 miljoen euro minder afdroegen aan Brussel. Die derving wordt snel groter, omdat de ETS-prijs recent sterk is toegenomen.

De Nederlandse Emissieautoriteit (NEa), die toezicht houdt op het systeem, stelt dat het verantwoordelijke ministerie van Infrastructuur en Milieu destijds op twee manieren ingreep bij de uitvoering van het systeem. Tuinbouwbedrijven konden hun bedrijf splitsen, of konden een deel van hun gasketels als reserve aanmerken. Daardoor werden hun installaties te klein voor het ETS. Daarom zijn ze uitgetreden.

Van de ruim honderd Nederlandse telers die oorspronkelijk aan ETS deelnamen, zijn er slechts vijftien over, ziet de emissieautoriteit. In ieder geval tot vorig jaar zijn er nog tuinders uitgetreden.

'CO2-fraude? We lopen voorop met klimaatneutraal telen'

Een van de redenen dat het aantal glastuinbouwbedrijven die ETS-plichtig waren nu is gedaald tot slechts vijftien, is aardwarmte. Dat stellen diverse telers, waaronder Din Boekestijn van Dinplant in 's-Gravenzande. '90 procent van de aardwarmteprojecten in Nederland betreft glastuinbouw.' Na ingebruikname verstoken deze bedrijven geen fossiele brandstof meer en zijn ze niet meer ETS-plichtig. 'Dus in plaats van fraude, zoals we afgelopen week in krant lazen, is dit vooroplopen met klimaatneutraal telen.' Boekestijn legt uit dat de aanwezige gasgestookte ketel dan wordt gebruikt als reserveketel bij calamiteiten. Bijvoorbeeld als midden in de winter een pomp van de aardwarmte-installatie het zou begeven. 'Dus wordt deze ketel terecht aangewezen als reserve. De belangrijkste hobbel op weg naar verduurzaming is nu juist het mogelijke tekort aan CO2.'

Het ministerie voerde vervolgens een eigen CO2-heffing in. Die werkt als volgt: telers moeten jaarlijks hun emissieaangifte doen bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Deze regeling is een tegenprestatie voor de verlaagde energiebelasting voor de glastuinbouw. Hiermee bespaart het tuinbouwbedrijfsleven zo'n 100 miljoen euro per jaar aan energiebelasting.

Het doen van emissieaangifte is verplicht voor alle Nederlandse glastuinbouwondernemers. De glastuinbouwsector heeft een afspraak met de overheid gemaakt over de totale CO2-uitstoot van de bedrijven die meedoen aan het CO2-sectorsysteem. De kern hiervan is dat de deelnemende bedrijven gezamenlijk moeten voldoen aan een overeengekomen emissieruimte voor CO2-emissies van de glastuinbouw.

Als tegenprestatie voor het belastingvoordeel moeten bedrijven onder een bepaalde CO2-uitstoot blijven. Als die emissieruimte wordt overschreden, moeten de deelnemende bedrijven hiervoor betalen.

Op koers

Het probleem is echter dat de overheid de afdrachten uit het CO2-sectorsysteem nooit inde, meldt het verantwoordelijke ministerie van LNV desgevraagd. Men blijkt achter te lopen met de uitvoering ervan.

Maar hier kan de sector niets doen. Glastuinbouw Nederland zegt dan ook met verbazing kennis genomen te hebben van de vermeende onttrekking van tuinders aan ETS. 'Enkele media suggereren dat de glastuinbouw ondeugdelijk heeft gehandeld. Het tegendeel is waar', reageert voorzitter Sjaak van der Tak.

Zo kunnen bedrijven ETS alleen verlaten wanneer dat volgens de Europese richtlijn en regels mogelijk is. 'Daarvoor is Nederlandse wetgeving gemaakt.' Daarnaast is voor de glastuinbouw, als enige niet-ETS sector, een eigen CO2-plafond ingesteld. Onder de regeling vielen in 2012 3.500 bedrijven. Nu zijn dat er 2.670.

Jaarlijks dalend CO2-plafond

'In het nu geldende CO2-convenant voor de glastuinbouw, een afspraak met de ministeries van EZK, LNV en Financiën, heeft de sector een jaarlijks dalend CO2-plafond laten zien. Wanneer dit wordt overschreden, wordt de overschrijding gecompenseerd.'

Energiebesparing en duurzame energie, zoals geothermie, ontwikkelen zich volgens eerdere verwachtingen. 'Gecorrigeerd voor de onvoorziene factoren ligt de glastuinbouwsector nog altijd op koers om het doel voor 2020 te halen. Dit is ook de reden dat wij achter de doelstellingen van het Klimaatakkoord staan', beklemtoont Van der Tak.

'De Nederlandse glastuinbouw is al jaren zeer actief bezig om de CO2-emissie terug te dringen. En met succes', zo reageert Van der Tak. 'Bedrijven handelen volkomen legaal en conform de gemaakte wet- en regelgeving.'