België zoekt naar oplossingen bodemverdichting

De instituten ILVO en Inagro, de Bodemkundige Dienst van België (BDB) en de Universiteit Gent gaan de komende jaren onderzoeken op welke manier bodemverdichting duurzaam kan worden verholpen en welke maatregelen economisch en ook praktisch haalbaar zijn.

Het onderzoek focust zich op de twee grote uitdagingen. Enerzijds op de diepere bodemverdichting onder de bouwlaag waar weinig of geen effectieve en blijvende oplossingen voor bestaan. Anderzijds op de brede toepassing van bestaande bodemdrukverlagende technieken, die vooralsnog niet doorbreken omdat landbouwers de reële kosten en baten onvoldoende kennen.

Coördinator Tommy D’Hose van ILVO: ‘Interessant is dat we in dit onderzoeksproject echt samen met landbouwers, loonwerkers, machinefabrikanten en dealers via veldexperimenten gaan vaststellen welke strategieën het meest effectief en haalbaar zijn. We mikken meteen op de adoptie van de beproefde technieken. We zorgen voor een brede waaier van onderzochte situaties. Telkens noteren we de precieze kosten en baten, inclusief het brandstofverbruik.’

Areaal

Naar schatting 30 tot 50 procent van de meest productieve en vruchtbare bodems in Europa heeft te kampen met bodemverdichting. Voor Vlaanderen zou dit neerkomen op een areaal van 200.000 tot 300.000 hectare. Uit een recente bevraging van Belgische landbouwers blijkt bovendien dat een derde problemen met bodemverdichting ervaart.

Elke betreding van een bodem kan potentieel verdichting creëren, maar dat risico neemt aanzienlijk toe wanneer het gebeurt met zware machines en zeker in natte omstandigheden. Verschillende recente evoluties in de Vlaamse landbouw werken net dat in de hand: de trend naar landbouwmachines met grotere wiellasten, het toenemend areaal mais en aardappelen en het verlengen van campagnes.

Bodemdegradatie

De relevantie van dit onderzoek is groot: bodemverdichting is naast bodemerosie één van de grootste fysische oorzaken van bodemdegradatie. Ondoordringbare lagen in de ondergrond verhinderen immers een goede beworteling en dus gewasontwikkeling. Gerapporteerde Europese oogstverliezen als gevolg hiervan variëren van 0,5 tot wel 50 procent.

Daarenboven creëert verdichting problemen met de waterhuishouding op landbouwpercelen. In natte periodes kunnen de bodems minder goed draineren, wat het risico op wateroverlast vergroot. In droge periodes kunnen de gewaswortels dan weer niet aan de diepere bodemlagen en kan ook het vocht uit de lagergelegen profielen niet opstijgen. Dat veroorzaakt droogtestress.

Gezien klimaatstudies langere droogteperiodes voorspellen gevolgd door perioden van intense neerslag, wordt de zorg voor een goede waterhuishouding belangrijker. Bodemverdichting opheffen is één belangrijke strategie om hieraan tegemoet te komen.