Zo min mogelijk massa per band op het land

De trend in landbouwmechanisatie is al jarenlang groot, groter, grootst. In de slag om de Nederlandse landbouw rendabel te houden, helpt een grote capaciteit om een klus snel te klaren.

Dat dit vaak niet goed uitpakt voor de bodemstructuur is bekend. In de Europese bodemstrategie wordt het zelfs genoemd als een van de belangrijkste aantastingen van de bodem in Europa. Maar wie keert het tij? En wat zijn de juiste mechanisatiekeuzes?

Speerpunt

Bij loonbedrijf Volkerink Heino hebben ze er een speerpunt van gemaakt. Volgens eigenaar Louis Claessens is er nog lang niet voldoende aandacht voor de gevolgen van bodemverdichting. Met eigen ogen zag hij dat zware machines letterlijk hun sporen nalieten.

'Dat wil je als loonwerker niet. En je wilt zeker niet dat je klanten je daarop aanspreken. Verminderde opkomst of roest kan het gevolg zijn van bodemverdichting. Ik heb het roer omgegooid. Ik wil juist dat boeren bij ons klant worden omdat we er alles aan doen om bodemverdichting te voorkomen. We zien het als specialisme van ons bedrijf.'

Tweeassige tank

Claessens investeerde bijvoorbeeld in een tweeassige tank met acht wielen. 'De overdaad aan rubber gaat in het land het beste tot zijn recht komen. Structuurbederf zal minimaal zijn', zo presenteert de loonwerker de tweeassige tank met acht wielen op zijn website.

De machine werd op maat gemaakt en bestaat uit een Roelama-tank en een onderstel van Van der Molen. De last per band is maximaal 3 ton bij 1 bar. Doordat er acht grote banden onder de tank zitten en het gewicht gelijkmatig wordt verdeeld, kan de loonwerker zonder problemen 50 kilometer per uur op de weg rijden op 1 bar.

Vruchtbare kringloop

Claessens ziet voor loonbedrijven een belangrijke rol weggelegd. Niet voor niets participeert hij in het project 'Vruchtbare Kringloop Overijssel'. Sinds kort heeft hij een adviseur in dienst die de klant kan adviseren over dit project.

Ook eigen onderzoek schuwt Volkerink Heino niet. Onder de vlag van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) gaven het bedrijf en Waterschap Drents Overijsselse Delta vorig jaar een demonstratie waar de bodemverdichting van verschillende machines inzichtelijk werd gemaakt. De resultaten zijn door het loonbedrijf als proef verwerkt.

Welles-nietesdiscussie

'Je hebt al snel een welles-nietesdiscussie over bodemverdichting. Dan kun je het maar beter onderzoeken', vindt de loonwerker.

De ervaring van boeren en van Claessen zelf zijn vaak anders dan wat brochures en adviseurs van banden vertellen. Bovendien wordt de verdichting vaak gemeten tot een diepte van 30 centimeter. 'Het is ook belangrijk om te weten hoe groot de verdichting is in de laag van 30 tot 60 centimeter', vindt de loonwerker.

Verdrogen

'De wortels van sommige gewassen gaan dieper dan 30 centimeter en ook het bodemleven houdt niet op bij 30 centimeter. Bovendien, als een verstorende laag zich onder de 30 centimeter bevindt, zorgt dat voor minder capillaire opstijging en zal het gewas eerder verdrogen en minder meststoffen opnemen.'

Voor de proef werd een sleuf van 2 meter breed uitgegraven tot een diepte van 75 centimeter. Deze sleuf werd vervolgens gevuld met zand: om en om een laagje wit zand en zwart zand. Een soort lasagne of Duo Penotti. Nadat de machines eroverheen waren gereden, is de sleuf weer geopend. Door de verschillende zandlagen was goed te zien hoeveel insporing er was.

Insporing

De insporing op 10 centimeter diepte varieerde van 6 tot 29 centimeter. De grootste insporing was bij de enkelassige tank met twee wielen. De mesttank met twee assen en acht wielen gaf de minste insporing. De insporing van deze machine was op alle dieptes het minst.

De insporing op 60 centimeter was gering bij de meeste machines. Wat wel opviel, was dat het voorwiel van de driewielige zelfrijdende tank op deze diepte nog een insporing had van 12 centimeter. Claessens: 'Dit komt doordat het gewicht per band bij deze tank op kan lopen tot meer dan 10 ton. Bij tanks met vier of acht wielen kan dit gewicht zelfs onder de 3 ton uitkomen.'

Indicatie

Volgens de ondernemer geeft het een goede indicatie, 'al is de grond voor de proef natuurlijk losgespit. Het wil niet zeggen dat alles hetzelfde zal zijn in een normaal perceel. Maar het is niet eenvoudig om verdichting op een andere manier inzichtelijk te maken.'

De loonwerker ziet dat de gevolgen van bodemverdichting steeds meer zichtbaar worden. 'Dat komt ook doordat we minder kunnen bemesten. Vroeger kon je zoveel bemesten dat de structuurschade werd gecamoufleerd. Met zoveel mest kwam het wel goed. De laatste jaren zie je steeds vaker dat mais ongelijkmatig opkomt. Dat kan een gevolg zijn van bodemverdichting.'

Opraapwagen

Volkerink Heino investeerde behalve in de mesttank ook in een opraapwagen met hetzelfde aantal assen en wielen. 'In mijn opinie moet je zo min mogelijk gewicht per band hebben en met zo min mogelijk druk rijden, maar je kunt ook niet op de velgen gaan rijden', zegt Claessens.

De ondernemer ziet minder heil in de driewielbemesters die je de laatste jaren steeds vaker ziet. 'Dan heb je heel brede banden. Maar doordat het gewicht per band erg hoog is, verdichten de banden de bodem tot aanzienlijke diepte. Ook wordt de druk door deze banden niet gelijkmatig verdeeld. Het drukt de grond aan de zijkanten weg.'