Brexit en handelsoorlog drukken melkprijs

Volgens Klaas Johan Osinga van LTO Nederland zou je, gezien de omstandigheden, een positief effect op de melkprijs verwachten. 'Maar dat zien we nog niet.' Hij gaf een presentatie over de wereldmarkt tijdens het melkmarktobservatorium van de Europese Commissie. Sommige zuivelbedrijven hebben recent hun melkprijzen nog verlaagd.

'Handel en verwerking zeggen dat onzekerheden prijsverbetering in de weg staan. Men is bezorgd over de effecten van een harde brexit, vooral in Ierland en van handelsoorlogen', weet Osinga. 'Valutafluctuaties vormen daarbij ook een risico. Aankopen worden uitgesteld. Partijen vermijden risico's. Dat betekent uiteindelijk dat de voorraden afnemen. Op enig moment moet men gaan kopen.'

Vraag en aanbod

Op dit moment houden aanbod en vraag elkaar in evenwicht. De melkproductie in de belangrijkste exporterende landen groeit in 2019 nauwelijks, met uitzondering van Nieuw-Zeeland. De Europese Unie noteert een productiestijging van 0,5 procent. Daarvoor zijn vooral Ierland, Polen, België en Denemarken verantwoordelijk. De Verenigde Staten hebben eveneens een groei van 0,5 procent, met een opvallende stijging van 2 procent in augustus. In Australië gaat er 2 procent van de productie af, terwijl Nieuw-Zeeland 2 à 3 procent in productie stijgt ten opzichte van vorig jaar.

In de Verenigde Staten is de kaasprijs in de afgelopen weken gestegen tot het hoogste niveau in de laatste vijf jaar. 'Deze trend was het hele jaar al zichtbaar op de termijnmarkten', stelt Osinga. 'Dat is het resultaat van een stagnerende melkproductie. In augustus 2019 scoorde de melkproductie +0,2 procent ten opzichte van augustus 2018. Er is in de Verenigde Staten al elf maanden op rij minder dan 1 procent groei. De voorraden krimpen dus. De Europese Unie kan op dit moment op internationale markten heel goed concurreren met de Verenigde Staten. Je zou daarvan effecten moeten zien in de EU, maar de melkprijzen laten dat nog niet zien.'

Hoge kaasprijzen

Osinga hoopt dat de hoge kaasprijzen in de Verenigde Staten reden zijn voor de Amerikaanse regering om geen extra heffingen op Europese kazen in te voeren. Dat wordt genoemd als mogelijkheid, omdat de Verenigde Staten een WTO-panel over overheidssteun aan vliegtuigfabrikanten (Airbus versus Boeing) hebben gewonnen. Het land mag daarom voor een bepaald bedrag aan heffingen opleggen. De Europese zuivel houdt volgens Osinga wel rekening met extra heffingen. Het zou vooral de Italiaanse kaasexporteurs kunnen raken.

Als een andere reden waarom je hogere melkprijzen zou verwachten in de Europese Unie, noemt Osinga de voorraad melkpoeder. Die is fors kleiner geworden. 'Nog maar ruim een jaar geleden lag er nog een forse voorraad interventiepoeder in de pakhuizen van de Europese Commissie. Dit jaar heeft de verkoop van die voorraden nog een behoorlijke rol gespeeld in markten. De export van de Europese Unie groeit dit jaar 16 procent. Maar de bodem is nu in zicht. De Europese voorraden zijn fors gedaald. Een berekening door de Europese Commissie laat zien dat als er niets verandert aan melkproductie en vraag, de EU-export volgend jaar met 13 procent daalt. Er zou dus iets moeten gebeuren.

Mager melkpoeder

Dat kan volgens Osinga op twee manieren. 'Ofwel de concurrenten van de Europese Unie, dat zijn Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Argentinië, vullen het gat, of de melkprijzen moeten omhoog om te zorgen voor meer melk. Vandaar dat we de prijs van mager melkpoeder de laatste weken zien stijgen.'

Voor in Nieuw-Zeeland zien de marktomstandigheden er gunstig uit. Het land heeft weer zicht op een jaar met meer productie. De Chinese voorraden van vol melkpoeder zijn laag. China is naast de Verenigde Staten de belangrijkste afzetmarkt voor Europese zuivel. Dat geldt eveneens voor zuivel uit Nieuw-Zeeland. 'Wat gebeurt in China, raakt boeren overal ter wereld', stelt Osinga.

Varkenspest

Zelfs de uitbraak van Afrikaanse varkenspest kan volgens Osinga zorgen voor betere zuivelprijzen: 'China heeft een tekort aan eiwit. Dit zou ook kunnen doorwerken in de zuivelmarkt, als Chinese boeren meer koeien slachten om te profiteren van de vraag naar vlees. Australië en Argentinië rapporteren 50 procent meer export van rundvlees naar China. We zien overigens de Europese afzet van kaas naar China ook langzaam toenemen, vooral voor verwerking in producten. Babymelkpoeder is op dit moment een van de belangrijkste exportproducten.'

De afname van de Chinese varkensstapel heeft volgens hem ook effect op de vraag naar diervoeding en daarmee de afzet van weipermeaat en lactose. Uit de cijfers van de zuivelhandel blijkt in de eerste helft van 2019 een afname van de afzet met 4 procent, maar in juni is de export weer gestegen. Speculatie speelt daarin een rol. 'Als de Afrikaanse varkenspest onder controle gebracht is, wil China de varkenshouderij weer opbouwen'.

Consumptietrends Europa

De Europese retailers gaven op het melkmarktobservatorium een presentatie over de consumptietrends in Frankrijk, Italië, Portugal, het Verenigd Koninkrijk en België. Drinkmelk staat onder druk door groei van plantaardige producten. Maar de consumptie van kaas en room/boter groeit wel in de meeste lidstaten. In Italië wordt zelfs 3,6 procent groei van de kaasafzet gerapporteerd, in het Verenigd Koninkrijk +2.1 procent (cheddar) en in Portugal +2,6 procent. Room laat hier en daar groeicijfers zien van meer dan 5 procent. Ongeveer de helft van de Europese melk wordt verwerkt in kaas. Netto groeit de EU-markt voor zuivel dus.