'Ook zonder plan stijgt het water in veenweidegebied'

Door verdroging klinken de bodems van veenweidegebieden in en hierbij komt CO2 vrij. Door het voorkomen van verdroging en inklinking, kan een serieuze emissiereductie worden bereikt. In de voorstellen van het Klimaatakkoord is de taakstelling voor de veenweidegebieden gesteld op een CO2-reductie van 1 megaton in 2030.

Om de taakstelling in de veenweidegebieden te behalen, wordt onder meer gesproken over onderwaterdrainage en fixatie van het waterpeil. Er staat in de plannen voor het Klimaatakkoord echter niet exact hoe dit gaat uitpakken. Er is simpelweg onvoldoende kennis over. In het Klimaatakkoord wordt voorgesteld 60 miljoen euro uit te trekken voor initiatieven en proeven om bodemdaling en CO2-emissie tegen te gaan.

'De verborgen vervuiler'

Tweede Kamerlid Laura Bromet (GroenLinks) heeft het debat flink aangeslingerd. Zij lanceerde eind vorig jaar haar initiatiefnota 'De verborgen vervuiler' waarin een aantal voorstellen zijn opgenomen. (Zie kader onderaan dit artikel.)

Bromet, zelf woonachtig in een veenweidegebied in Noord-Holland, acht drie maatregelen het belangrijkst. Zo wil ze eerst het grondwaterpeil in de veenweidegebieden verhogen. Daarnaast vindt ze dat boeren die hierdoor minder opbrengst hebben, moeten worden gecompenseerd. Tot slot wil ze dat er een Veencommissaris wordt benoemd om de aanpak van de problematiek te coördineren, vergelijkbaar met de aanpak van de Deltacommissaris en het waterbeheer.

De politica heeft de afgelopen tijd met boeren gesproken over haar nota en de problematiek. 'Boeren willen het zelf oplossen', zegt Bromet. 'Dat begrijp ik, maar in de politiek moet je richting geven. Daar ben ik als Kamerlid voor.'

Verhogen waterpeil

De plannen werden met scepsis ontvangen. Het verhogen van het waterpeil viel slecht. 'De bedrijfsvoering zal veranderen als de bemaling wordt aangepast', erkent Bromet. 'Dat heeft consequenties voor de manier waarop je boert. Dat betekent dat je misschien minder vee kunt houden, of moet overschakelen op vleesvee.'

Bromet vindt dat boeren ook een nieuw verdienmodel kunnen zoeken. 'Het kan zijn dat een boer betaalde diensten doet voor het landschapsbeheer, bijvoorbeeld het maaien van weiden die niet worden begraasd. Ook moeten alternatieve teelten worden onderzocht.'

Zij ziet ook andere voordelen. 'Als je het waterpeil omhoog haalt, maak je zo'n gebied aantrekkelijk voor weidevogels. En het wordt geschikt als waterberging. Afgelopen zomer hebben we gezien hoe belangrijk dat is. We zouden een buffer kunnen vormen.'

Uitrookbeleid

Trienke Elshof, portefeuillehouder Gezonde Omgeving bij LTO Nederland, spreekt van een 'uitrookbeleid' als het waterpeil wordt verhoogd. De combinatie van inklinking en een vast waterpeil zorgen er geleidelijk voor dat het betreffende perceel steeds moeilijker te gebruiken is. Elshof denkt dat natte teelten geen alternatief zijn voor melkveehouders die simpelweg een heel ander vak beheersen. 'Daar stapt ze te snel overheen.'

Bromet ontkent dat er sprake is van een uitrookbeleid. 'Ook zonder mijn plan stijgt het water in Veenweidegebieden. Ik denk alleen wel dat de uitkomst is dat er in 2050 minder koeien in Nederland zijn dan nu. Maar ik hoop wel dat ze er nog zijn, want de koe hoort bij het Nederlandse landschap.'

Onderwaterdrainage

Ook over onderwaterdrainage verschillen Bromet en Elshof van mening. Elshof is ervan overtuigd dat onderwaterdrainage effectief kan zijn en wijst daarbij naar een onderzoek van Wageningen University & Research. Bromet is niet bepaald enthousiast.

'We weten nog een heleboel niet', zegt het Groenlinks-Kamerlid. 'Het lijkt me voorbarig om op basis van een bepaald onderzoek half Nederland van plastic buizen te voorzien. Ik snap dat boeren dat wat vinden, want die maatregel heeft niet zoveel invloed op de bedrijfsvoering. Maar als de buizen na verloop van tijd bovengronds komen door bodemdaling, dan is het niet effectief. En het gaat wel om gemeenschapsgeld dat voor de oplossingen wordt gebruikt.'

Veencommissaris

Over het idee van een Veencommissaris zijn Bromet en Elshof het evenmin eens. De Veencommissaris moet in kaart brengen hoe de stand van zaken is en welke oplossingen er zijn, vindt Bromet. Elshof plaatst er kanttekeningen bij. 'Een Veencommissaris is 'top-down', vreest Elshof. 'Die zal van bovenaf iets opleggen. Er mag centrale coördinatie zijn, maar de gebiedsprocessen moeten leidend zijn.'

Bromet ziet de Veencommissaris niet als iemand die van bovenaf bepaalt, maar als verbinder. 'Ik vind het gebiedsproces heel belangrijk, maar te versnipperd. De coördinatie ontbreekt. De gebieden kunnen van elkaar leren en daar laten we nu kansen liggen. Het Rijk moet vormgeven. Juist de landelijke overheid heeft zich gecommitteerd aan de klimaatafspraken van Parijs.'