Steeds meer eigen aanfok van gelten

Sinds het project 'Opfokzeugen in opleiding' in 2016 startte, neemt de aandacht toe voor een goede quarantaine en adaptatie van gelten. Het belang van gezondheid op het rendement van vermeerderingsbedrijven is aanjager van ontwikkelingen. Zo dienen vermeerderaars de opvang en adaptatie van aangekochte dekrijpe gelten zo perfect mogelijk voor elkaar te hebben.

'Dan zijn ze in staat optimaal te anticiperen op de aanvoer van dieren afkomstig van bedrijven met een gecontroleerde fokkerij, voeding op maat en gecontroleerde gezondheid', zegt Ruud Sturkenboom, fokkerijmanager bij Topigs Norsvin.

'Met zo'n systeem kunnen vermeerderaars zich volledig toeleggen op het produceren van uniforme koppels vleesbiggen met de hoogste genetische vooruitgang vanaf de moeders kant.'

Systeemkeuze

Een opvallende ontwikkeling is dat steeds meer vermeerderaars beginnen met eigen aanfok van gelten. Ze schakelen het transport uit, waardoor een belangrijke bron van insleep van kiemen wordt uitgeschakeld. Sturkenboom: 'Een absolute voorwaarde is dat je op je bedrijf voldoende ruimte, voorzieningen en aandacht hebt. En natuurlijk moet je ook feeling hebben met de fokkerij en een goede administratie voeren.'

Er is veel te kiezen bij eigen aanfok. Bij rotatiekruising kan elke zeug in principe fokgelten voortbrengen. Of je schaft zuivere lijnzeugen aan en houdt die in stand op ongeveer 8 procent van het totale aantal zeugen op het bedrijf. 'Het dierstroommanagement moet te allen tijde op orde zijn. Fouten kunnen invloed hebben op veel productiestadia binnen het bedrijf', stelt de fokkerijmanager.

'Als er een periode gezondheidsproblemen of meer terugkomers zijn, kan dat een jaar later een gat in de instroom van gelten opleveren. Met zulke wisselende omstandigheden moet je om kunnen gaan. Anders kun je beter afgepaste aantallen dekrijpe gelten van een professional blijven aankopen.'

Niet doorgedacht

Als specialist varkenshouderij bij ABZ Diervoeding kan Theo Ter Maaten dat beamen. 'Bij de bouw van vermeerderingsbedrijven is over de opvang en huisvesting van opfokzeugjes in de meeste gevallen nooit echt doorgedacht. Daarmee worden zeugenhouders geconfronteerd bij het ideaal proberen te krijgen van de geltenopvang of -opfok.'

Ter Maaten schat dat in 80 procent van de gevallen de voeding en stallen op vermeerderingsbedrijven niet optimaal zijn voor het goed opfokken van (eigen) gelten. Vermeerderaars die goede voorzieningen hebben en overwegen fokbiggen aan te kopen of eigen aanfok te doen, moeten het voedingsaspect niet uit het oog verliezen.

'Om fokbiggen goed ontwikkeld in de dekstal te krijgen, moeten ze een ongestoorde groei doormaken', zegt Ter Maaten. 'Ideaal is 3-fasenvoedering waarbij de voersamenstelling is afgestemd op het krijgen van sterke botten en het goed ontwikkelen van voortplantingsorganen, uierweefsel, gezonde darmen en maag.'

• Lees ook: Gelten fysiek en sociaal ontwikkelen

Dieren wegen

Hij vervolgt: 'Voor iedere fase zijn onder andere calcium, verteerbaar fosfor en elektrolytenbalansniveaus van belang voor de juiste botmobilisatie. Verteerbare vezels geven meer rust en onverteerbare vezels houden de darmgezondheid onder controle. En weeg elke twee weken een aantal dieren. Per genetica hebben wij daar een speciale weegtool voor.'

Tot 50-55 kilo moet de jeugdgroei van fokgelten optimaal worden benut. Dat kan prima met onbeperkt voeren aan een droogvoer- of brijbak. 'Maar in de twee fases daarna is een lange trog gewenst om beperkt te kunnen voeren. Fokgeltjes opleggen tussen vleesvarkens raad ik daarom ten stelligste af', aldus Ter Maaten.

Clusteren van fokgelten

De experts zijn het er unaniem over eens dat bij eigen aanfok clusteren van fokgelten en volle hokken nodig zijn. Er is focus op aandacht, zorg, gericht vaccineren en voeding van de toekomstige zeugen. Ter Maaten: 'Door ook de fokkerijbijproducten te clusteren, kun je betere afspraken maken met de afnemer van de biggen.'

Fokken van eigen gelten doe je er niet zomaar even bij. 'Bij een rotatiekruising kan uit alle zeugen de beste dieren worden geselecteerd. Een secure administratie is daarbij een voorwaarde. Bij voorkeur wordt een vast paringsschema gehanteerd, zodat de genetica van de zeugenstapel zo uniform mogelijk blijft', zegt Sturkenboom.

• Lees ook: Anders leren kijken naar opfokzeugen

Fokkerijsperma

'Om de hoogste genetische vooruitgang te realiseren, moeten ook eersteworps zeugen met fokkerijsperma worden geïnsemineerd. Dit draagt positief bij aan het verlagen van het generatie-interval. Bij zuivere lijnfokkerij is paringsplanning complexer, maar dat gebeurt in goed overleg met ons.'

Van geboorte tot dekrijp valt ongeveer 20 procent van de fokgelten af. 'Met het InGene-concept fokken vermeerderaars hun eigen fokzeugen. Ze krijgen daarbij begeleiding en advies van onze fokkerijspecialisten', benadrukt Sturkenboom.