Melkveehouder legt alles vast in protocollen

'Je kunt het zo gek niet bedenken of ik leg het vast in lijstjes', zegt Van der Wielen. Met een paar muisklikken tovert hij op zijn computer een lange lijst met protocollen tevoorschijn. Een protocol is een gestandaardiseerde werkmethode, een soort stappenplan om een activiteit uit te voeren.

De documenten van de melkveehouder hebben uiteenlopende titels: onkruidbestrijding, instelling windgordijn, gebruik voetbaden, onderhoud machines en ga zo maar door.

Aggregaat

Van der Wielen klikt op de term 'aggregaat aansluiten'. 'Kijk, hier staat exact wat je moet doen om het aggregaat aan de praat te krijgen. Als je het plots nodig hebt, is er haast bij en het is vaak donker. Je zit altijd te stuntelen met zo'n ding.'

Dan klikt de ondernemer op de werkbeschrijving van de graslandwoeler. 'Ik zat elk jaar weer te klooien, als ik dit werktuig gebruikte. Welke trekker moest ik gebruiken? Wat waren de gewenste diepte en rijsnelheid? Nu heb ik alles van begin tot het einde vastgelegd. Zelfs de lengte van de topstang staat erbij. Ik kan meteen aan de slag gaan.'

Medicijngebruik

Van der Wielen begon tien jaar geleden met zijn eerste werklijstje. Voor het programma 'Keten Kwaliteit Melk' (KKM) noteerde hij in de melkput het medicijngebruik van mastitiskoeien. Hij merkte dat deze registratie veel inzicht gaf in het ziektepatroon van zijn koeien. 'Het hielp me om kritischer naar een koe te kijken. Moest ik haar behandelen of toch afvoeren?'

De melkveehouder heeft overal op zijn bedrijf werklijsten opgehangen. In de voerkeuken bij het jongvee hangt bijvoorbeeld een protocol waarop exact staat hoeveel gram melkpoeder je moet gebruiken bij een bepaald aantal kalveren. 'Dat wegen we dagelijks af. Kalveren krijgen daardoor altijd dezelfde concentratie kunstmelk. Dat is belangrijk.'

Melkinstallatie

Bij de melkinstallatie prijkt een checklist met handelingen die je moet doorlopen voorafgaand aan het melken en reinigen. In de stallen hangt per diergroep een lijst waarop staat hoeveel gram mineralen er door het rantsoen moet.

Aan een andere muur hangt het protocol voor de voetbaden: op de eerste van de maand lopen de koeien door formaline en op de vijftiende door een bad met formaline en kopersulfaat. Natuurlijk ontbreken de concentraties niet.

Bezemrekken

Opvallend is verder dat overal op het erf bezemrekken staan en containers voor papier en plastic. Van der Wielen wil namelijk altijd binnen 10 meter over een bezem, schep en afvalbak beschikken. 'Vaak zoek je je daar een ongeluk naar. Elke bezem heeft een kleur. Zo weet je precies waar die hoort. Op een cursus leerde ik ooit: je hebt wel de tijd om te zoeken, maar niet om op te ruimen. Dat heb ik onthouden.'

Protocollair werken geeft de melkveehouder rust. 'Ik werk veel efficiënter en secuurder. Bovendien hoef ik niet steeds uit te zoeken hoe iets moet of werkt. Misschien ben ik wat perfectionistisch.' En dan lachend: 'Je moet een beetje een tic hebben.' Een ander groot voordeel is dat stagiairs, familieleden en kennissen eenvoudig kunnen bijspringen.

Bedrijfshulp

Van der Wielen weet als geen ander dat het ontbreken van protocollen tot veel sores kan leiden. Acht jaar geleden kreeg hij tijdens een buitenlandse vakantie een bloedpropje in zijn voet. 'Het scheelde niet veel of mijn voet moest geamputeerd worden.' Hij moest langdurig revalideren en leunde twee jaar lang op de agrarische bedrijfshulp.

'Ik had in die periode nog niet alle werkzaamheden vastgelegd. Dan pas besef je dat andere mensen jouw werk niet zomaar kunnen opvangen. Het was maart en er moest kunstmest worden gestrooid. Maar hoe moesten ze de kunstmeststrooier instellen en welk toerental moesten ze vervolgens aanhouden? Ik begon het allemaal vast te leggen.'

Vakantie

De ondernemer geeft toe dat deze administratie een behoorlijke klus was. Maar voor hem zijn de werklijsten goud waard. Zo gaat hij met een gerust hart op vakantie. Afgelopen jaar maakte hij met zijn vrouw en vier zoons een achttiendaagse camperreis door Amerika. Hij stelde een draaiboek op voor de vakantiekrachten. 'Daarin zette ik wie ze konden bellen bij eventuele storingen en wat te doen bij een zieke koe. Ik noteerde zelfs hoe de wasmachine werkte, zodat ze hun vuile overalls konden wassen.'

Het 'protocolvirus' voerde Van der Wielen zelfs door bij de voetbalvereniging waar hij bestuurlijk actief is. In de kantine hing hij eenvoudige protocollen op voor de ouders die kantinediensten draaien. 'Nu ziet iedereen meteen hoe je een frikandel bakt en de vaatwasser aanzet.'