Mais op veen met niet-kerende grondbewerking kan

In plaats van ploegen wordt de bouwvoor oppervlakkig losgemaakt, volvelds of alleen in de stroken waarin de mais gezaaid wordt. Bij deze voorbereiding van het zaaibed is minder veenoxidatie, maaivelddaling en broeikasgasemissie dan bij gras te verwachten, stellen de onderzoekers.

Aanleiding voor het onderzoek is dat provincie Fryslân in de veenweidevisie aangeeft het ontmoedigen van kerende grondbewerking van puur veen. Daarmee hoopt ze een vertraging van de veenoxidatie te beogen. Doel van de demoproeven met mais is boeren en loonbedrijven stimuleren om op pure veengronden niet-kerende grondbewerking toe te passen.

Strokenfrees

'De strokenfreestechniek leidde in 2017 tot opbrengsten die nauwelijks onder deden voor wat mais met ploegen opleverde', geeft projectleider John Verhoeven van Wageningen University&Research (WUR) aan. 'Voordeel van de strokenfreestechniek was verder dat de bodem zijn draagkracht beter behield. Dat leidde tot minder insporing bij het oogsten van de mais', vult mede-uitvoerder Everhard van Essen van Aequator Groen en Ruimte aan.

Dit zijn de eerste resultaten van de demonstraties die in 2017 startten, op puur veen (dus zonder kleidek) bij loonbedrijf en melkveehouderij Brak in Aldeboarn. De demo's bij Brak laten de werking van verschillende strokenfreestechnieken, ondergronds ploegen en woelen zien. Dat gebeurt in opdracht van de provincie Fryslân die hiermee wil stimuleren dat agrariërs en loonbedrijven op veen niet-kerende grondbewerking toepassen. De demo's worden in 2018 voortgezet. Najaar 2018 zijn op zijn vroegst conclusies te verwachten, stellen de onderzoekers.

CO2

Mais leidt tot extra CO2-emissie, is de verwachting. Dit komt door de grondbewerking en de afbraak van de graszode, als mais na gras komt. Daar staat tegenover dat mais het grondwater minder lijkt uit te putten dan gras; in 2017 werden verschillen in grondwaterstand gemeten tot 20 centimeter. Dat leidt tot minder veenoxidatie en minder CO2-emissie.

Dat mais het grondwater minder uitput dan gras bleek eerder ook uit waarnemingen op veen in West Nederland. Of dat voldoende tegenwicht biedt voor de extra veenoxidatie en maaivelddaling veroorzaakt door ploegen, en afbraak van de graszode, is niet duidelijk, stelt landbouwadviseur voor de veenweide Bouwe Bakker.

'Over het effect van grondbewerking op veenafbraak blijken namelijk geen meetgegevens beschikbaar te zijn. Complicerende factor hierbij is dat voor betrouwbare uitspraken over hoogteverschillen er over een langere reeks van jaren gemeten moet zijn, terwijl mais op Fries veen vooral als eenjarige wisselteelt met gras voorkomt.'

Extra bodemdaling

Uit modelberekeningen van de WUR bleek verder dat vervanging van gras in het voerrantsoen door zelf verbouwde mais, de CO2-emissie op bedrijfsniveau (exclusief de extra emissie uit de maispercelen) verlaagt. Deze vermindering kan de emissie van 3 tot 4 millimeter extra bodemdaling van de maispercelen compenseren. Wat het effect van koeien voeren met zelf verbouwd mais per saldo op de CO2-uitstoot is, is op basis van de bestaande kennis nog niet aan te geven, geven de onderzoekers aan.

Er zijn momenteel geen alternatieven voor mais die qua voederwaarde en grondbewerking beter scoren dan mais, geven de onderzoekers aan. Sorghum lijkt kansrijk, aldus de onderzoekers. 'Het verbruikt nog minder water dan mais en laat meer organische stof op en in de bodem achter. De opbrengsten zijn nog wisselend en er is nog geen ervaring met de verbouw van sorghum op veen.' Daarmee is in 2018 een begin gemaakt: naast mais zijn ook demo's met sorghum opgestart.

WUR en Aequator presenteren dinsdag 3 juli vanaf 13.30 uur en 's avonds vanaf 19.30 uur de resultaten. Dit gebeurt bij loonbedrijf Brak in Aldeboarn.