Glastuinders bufferen tegen wateroverlast Westland

'Door de klimaatverandering zijn er langere periodes van droogte en is er meer wateroverlast, doordat er in korte tijd meer neerslag valt', zegt Saskia Jouwersma, senior beleidsadviseur Hoogheemraadschap van Delfland en projectleider van het project 'Rainlevelr'.

'Daarom is klimaatadaptatie belangrijk. Om in te spelen op de gevolgen van klimaatverandering, zijn extra maatregelen nodig om droge te voeten te houden.'

1998

Na de serieuze wateroverlast van 1998 werd het plan 'ABCDelfland' gelanceerd. Veel daarvan is al uitgevoerd door gemalen te vergroten, waterwegen te verbreden en waterbergingen aan te leggen. 'Daarna volgde de pilot 'Dynamische Inzet Gietwaterbassins'. Dat project heet nu 'Rainlevelr'.'

'Rainlevelr', onderdeel van het Europese samenwerkingsverband Sponge2020, is een samenwerkingsverband van Hoogheemraadschap van Delfland, gemeente Westland, LTO Noord Glaskracht en glastelers.

Vrijwillige basis

Dit project is bedoeld om de waterstand van het gietwaterbassin bij een behoorlijke neerslagverwachting te verlagen. Telers doen dit op vrijwillige basis. Hierdoor is de piek van een extreme bui op te vangen en vermindert het de kans op wateroverlast.

'Dit is relevant voor de waterhuishouding en kan het verschil maken tussen wel of geen wateroverlast', aldus Jouwersma. 'Als een bassin van een bedrijf vol is en overloopt, gaat de afwatering daar ineens van 0 naar 100 procent. Als we dat kunnen voorkomen, is het winst.'

Kas onder water

In het Westland doen elf glastuinbouwbedrijven (80 hectare netto glas) mee aan het dynamisch regelen van hun gietwaterbassin. Een van de deelnemers is tomatenbedrijf Varekamp in De Lier. Het bedrijf is gevestigd in een laag gedeelte van de Oude Lierpolder, onder boezemwaterniveau. Tijdens de hevige regenval in september 1998 stond het voorste gedeelte van de kas 10 centimeter onder water.

'De regenwaterbassins liepen over, de sloten waren overvol en de capaciteiten van de gemalen waren toen te klein om al dat water weg te pompen. Bovendien zaten er verschillende knelpunten in het watersysteem, waardoor het water niet snel naar de gemalen kon stromen', zegt Teun Varekamp.

Het waterschap heeft na de wateroverlast de knelpunten eruit gehaald door bijvoorbeeld duikers te vergroten. Tevens zijn er midden in de polder bufferplassen gegraven, is het gemaal vergroot en zijn automatisch beweegbare stuwen geplaatst om het verschil in waterniveaus te regelen. Deze stuwen houden het water tegen, zodat het elders in de polder niet overstroomt.

Pvc-doek

In 1999 heeft Varekamp een nieuwe kas gebouwd. Om het water buiten de kas te houden, is er een pvc-doek tegen de kasvoet bevestigd en is de grond rondom de kas met 15 centimeter opgehoogd.

De 2.000 vierkante meter inhoud van de twee regenwatersilo's is voor de 3,5 hectare glas voldoende. Toch kunnen de silo's bij veel regenval vol staan. In september heeft de tomatenteler al dat regenwater niet meer nodig om te gieten.

'We kunnen dan wel 25 procent van dat water missen. Als we de silo's leger kunnen maken, hebben we bij regen weer 500 kubieke meter opslagruimte om waterschade te voorkomen', aldus Varekamp.

Kraantjesproject

Toen het Hoogheemraadschap van Delfland in 2000 startte met het Kraantjesproject, een voorloper van 'Rainlevelr', om het bassin leeg te laten lopen, had de teler zelf een manier bedacht om dat bij zijn silo te doen.

'Met een waterniveaumeter in de bassins en een instelling op de klimaatcomputer kunnen we de bassins door het openen van een klep voor een deel leegmaken, wanneer het peil te hoog is.'

Sms

Het hoogheemraadschap heeft inzicht in de waterniveaus van alle bassins. Als er zware neerslag wordt verwacht en Delfland het neerslagprotocol instelt, krijgen deze telers via de LetsGrow-portal per sms een verzoek om ruimte in het bassin te maken.

'Hoe meer tuinders meedoen, hoe meer we kunnen bereiken. We benaderen telers die hun bassinfolie gaan vervangen, omdat dat het ideale moment is om de afvoerleiding met regelklep aan te leggen. De extra kosten hiervan en voor het regelprogramma betalen wij', zegt Jouwersma.

'Het systeem voor het beheren van de regenwaterbassins is zo opgezet dat het door het hele land is te gebruiken. Maar andere waterschappen voeren hier nog geen beleid op.'

Drooglegging

Volgens de projectleider kunnen glastuinders ook andere maatregelen nemen. Bijvoorbeeld bij nieuwbouw kijken of het perceel genoeg drooglegging heeft.

'Bij minder dan 40 centimeter verschil is er weinig drooglegging. Dat is het geval in delen van de Oude Lierpolder. Deze bedrijven hebben dus snel met wateroverlast te maken. Door de percelen bij nieuwbouw op te hogen, investeren tuinders in droge voeten en minder schade. Het waterschap bepleit een drooglegging van minstens 60 centimeter.'

Wadi

Daarnaast kunnen telers op hun bedrijfs- of parkeerterrein speciale regenwatervoorzieningen aanleggen, zoals een wadi en doorlatende verharding, die het water tijdelijk bufferen en infiltreren in de bodem.