Van Waes wapent zich tegen klimaatverandering

Van Waes is net klaar met de oogst van dit jaar. 'Agrarisch ondernemen is risicobeheer', vertelt de Zeeuws-Vlaamse ondernemer in zijn kantoorruimte, waar hij goed zicht heeft op het erf. Dat was in de tijd van zijn vader al zo. Maar de risico's nemen toe.

Bij zijn fruit merkt Van Waes dat aan de hagel. Voordat hij de eerste hagelnetten liet aanbrengen, had hij in vijf jaar tijd drie keer hagelschade. Twee keer was de schade net iets lager dan het eigen risico van de hagelverzekering. 'Dan ben je de premie kwijt, je krijgt geen schade-uitkering en je fruit is minder waard, want de prijsvorming is alleen goed voor fruit dat niets mankeert.'

Naast de werking tegen hagel hebben de netten hun nut bewezen tegen vorstschade en bij het beschermen van appels tegen zonnebrand. Daarom brengt de ondernemer tegenwoordig hagelnetten aan boven elke nieuwe aanplant. Dat is een forse investering en het aanbrengen en afhalen van de netten is elk jaar veel werk, maar het is het waard, is de ervaring van de teler.

Sleuven

Van Waes wapent zich op diverse manieren tegen vaker voorkomende natte en droge perioden. Hij graaft tegenwoordig bijvoorbeeld automatisch sleuven in een groot en ongelijk perceel, zodat het water vanuit omsloten laagtes naar de sloot kan stromen. Hij doet dat kort na het zaaien van uien en suikerbieten en als het weer het toelaat doet hij het ook in de wintertarwe. De hoogteverschillen op dat perceel zijn zo groot dat kilveren weinig soelaas biedt: 'Dan zouden we te veel grond moeten verplaatsen.'

De teler doet er ook alles aan om het organischestofgehalte in zijn bodem op peil te houden. 'Dat is enorm belangrijk. Organische stof zorgt voor betere bewerkbaarheid, betere waterberging en minder last van watertekort. Bij 1 procent meer organische stof mag het neerslagtekort 25 millimeter meer oplopen, voordat er schade optreedt.'

Dit jaar verhakselde Van Waes het tarwestro van één perceel; van het andere tarweperceel verkocht hij het. Na tarwe zaait hij altijd een groenbemester en rijdt daar compost op uit. Hij merkt wel dat én stro afvoeren én compost strooien veel sporen in het land achterlaat. Dat is nu in de groenbemester te zien, vooral op de kopakker. 'Eigenlijk zouden we alle stro moeten verhakselen', stelt hij vast.

Camerabeelden

De teler strooit normaal 10 ton compost per hectare en op droogtegevoelige plekken meer. De afgelopen jaren verzamelde hij veel informatie over de droogtegevoeligheid, onder andere met camerabeelden van een vliegtuig. 'Dit jaar was een geweldig jaar om droogtegevoelige plekken vast te leggen.'

De ondernemer liet die informatie omzetten door Delphy in taakkaarten en vroeg de loonwerker of hij compost plaatsspecifiek kon strooien. Hij bestelde 20 ton compost per hectare, 10 ton als basis en 10 ton om te kunnen variëren, tot zelfs 40 ton per hectare op de droogste plekken. 'Ik zag het helemaal voor me.' Maar het liep nog niet helemaal zoals hij had gehoopt. 'Er waren nog kinderziekten. Het is nog zo nieuw', was de ervaring van de akkerbouwer.

Taakkaarten

Van Waes heeft afgelopen winter intensief gekeken hoe hij met nieuwe technieken opbrengsten kan verhogen en welke data daarvoor nodig zijn. Met zijn adviseur van Van Iperen maakte hij taakkaarten met openbare data en met zijn adviseur van Delphy van de eigen verzamelde data, onder andere van de vliegtuigbeelden. De gemaakte taakkaarten van de openbare data en van de eigen data kwamen niet altijd overeen. Maar voor Van Waes geldt: 'Hoe meer lagen, hoe betrouwbaarder de gegevens.'

Het benutten van de data van het brandstofgebruik en van de opbrengstmeting op de combine vroeg nog te grote investeringen. De akkerbouwer spoot wel plaatsspecifiek bodemherbiciden in uien en bieten. Eerst testte hij of de spuit het technisch wel aankon op de 500 meter lange toegangsweg naar zijn bedrijf. 'Het ging hartstikke mooi', blikt hij terug. 'De machine kon omgaan met de nieuwste technologie. Ik hoefde er niets voor te investeren, alleen een taakkaart te maken.'

Toekomst

Van Waes is zeer benieuwd welke technieken hij in de toekomst nog kan toepassen, maar hij wil ook niet te ver voor de muziek uitlopen. Voor zijn fruitteelttak verwacht hij nog grote progressie door met gewassensoren te gaan werken voor plaatsspecifieke bewerkingen of bespuitingen. Hij hoopt dat deze techniek binnen enkele jaren op zijn eigen bedrijf hun waarde kunnen bewijzen.