Energie en landbouw concurreren om water

Daarvoor waarschuwt Fulco Ludwig voor. In zijn inaugurele rede aan Wageningen University & Research op 22 juni brengt hij de slinkende waterstromen in kaart en geeft perspectieven voor overheden en individuele boeren.

Landbouw is wereldwijd de grootste verbruiker van zoet water naast huishoudens en industriële activiteiten. Vooral in droge gebieden slinkt de waterbeschikbaarheid.

Drijvende kracht

Klimaatverandering is de drijvende kracht, waardoor daar minder regen valt. En de bevolking doet op dat beetje water een groter beroep, want terwijl haar omvang neemt toe en het inkomen stijgt. Beide ontwikkelingen vergen extra water.

Voor de productie van steeds meer voedsel voor de groeiende en welvarender wereldbevolking is meer water en energie nodig. De landbouw vergt ook meer irrigatie om de toenemende droogte te compenseren en het veranderende eetpatroon (meer vlees, groenten en fruit) van mensen per calorie vraagt meer water.

Ook de energiesector vraagt meer water. 'Kernenergie, biobrandstoffen, alternatieve fossiele brandstoffenwinningen, zoals olie uit teerzand, vereisen allemaal meer water dan traditionele fossiele brandstoffen, waardoor de competitie om water tussen de energie- en de food-sector zich verhevigt', zegt Ludwig.

Waterschaarste

Tegenover de verhoogde vraag naar water staat een veelal slinkende waterbeschikbaarheid. 'Rivieren zullen minder water voeren, vooral in droge gebieden. Stel, dat de neerslaghoeveelheid met bijvoorbeeld 1/6 vermindert, dan kan het rivierpeil zakken met 50 procent. Want wateroverschotten stromen veelal af naar rivieren. Wanneer er minder water valt, vervalt die toevoer', legt prof. Ludwig uit.

Opvallend is dat dat de grootste verandering in waterstanden in rivieren zullen plaatsvinden op breedtegraden waar de bevolkingsdichtheid bijzonder hoog is, zo tussen de 15 en 45 graden Noorderbreedte. Daarbinnen vallen de dichtbevolkte delen van de VS, India en China. Dat betekent dat de vraag naar irrigatiewater juist daar zal toenemen, vaak met wel 60 procent en meer.

Door klimaatverandering gaan rivieren zomers minder water afvoeren, 4-12 procent in de VS en 13-15 procent in Europa, en gaat de watertemperatuur van rivieren met circa 1 tot 2 graad stijgen. Dat zal vooral in Zuid-Europa problematisch kunnen worden. Dit leidt tot een capaciteitsvermindering van de elektriciteitsproductie tussen 6 en 19 procent in Europa.

Integreren

'Die ontwikkelingen leiden tot minder voedsel, water en energie, veranderend landgebruik en een aanslag op het milieu', vat Ludwig samen. Hij zoekt daarom oplossingsrichtingen in modellen die veranderingen in landgebruik en klimaatverandering integreren in de water-, energie- en voedingssector.