Moderne plant kan goed pootje baden

Marco Hoffman werkt als taxonoom bij Naktuinbouw aan naamgeving van fruit- en siergewassen en kwekersrechtonderzoek. In 2011 publiceerde hij als onderzoeker bij PPO een artikel in Dendroflora over klimaatverandering en sortiment in Nederland.

Hoffman, die ondanks zijn nieuwe functie de ontwikkelingen op dit gebied blijft volgen, constateert dat zuidelijke planten, vooral uit Zuid-Europa en het zuiden van de Verenigde Staten, zich steeds beter thuis voelen in ons land. Volgens hem is dat te zien aan de soorten die verwilderen, maar ook in het aanbod van de tuincentra.

Vakantiegevoel

'Veel consumenten hebben de wens om het vakantiegevoel vast te houden met planten als olijf, oleander, druif en vijg in hun tuin. Tuincentra kunnen hun daarin steeds beter tegemoetkomen. Daarin speelt ook het 'urban heat island'- of hitte-eilandeffect een rol: in een stedelijk gebied is de temperatuur gemiddeld hoger dan in het omliggende landelijke gebied. Op zonnige dagen kan dat wel 2 tot 3 graden schelen.'

Hoffman wijst op een neveneffect van de toenemende vraag naar zuidelijke planten. Consumenten nemen stekjes mee uit het buitenland en dat is niet zonder gevaar.

'Onlangs is bij een consument in Duitsland de bacterie Xylella fastidiosa aangetroffen op olijfstekjes die hij had meegenomen uit Italië. Deze veroorzaakt in Italië de olijvenpest en er zijn geen middelen beschikbaar om de bacterie te bestrijden. Als consument kun je voor zuidelijke planten beter naar een tuincentrum of andere gespecialiseerde retailer gaan.'

Zachtere planten

'Langzaamaan zie je dat er in Nederland steeds meer zachtere planten worden geïntroduceerd', zegt ook Jan de Vries, bestuurslid van Anthos en directeur van Boot & Dart Boomkwekerijen in Boskoop en Zundert, met een breed assortiment bomen, heesters, rozen en vaste planten.

'De winters in Nederland zijn niet meer hetzelfde als vijftien jaar geleden en daardoor zijn we gewend geraakt aan planten uit zuidelijker streken. De enkele keer dat het vriest, zie je dat er schade optreedt, want zulke planten kunnen slecht tegen vorst. De toegenomen diversiteit is mooi, maar je moet wel weten waar je mee bezig bent.'

Veredeling

Hoffman voegt daaraan toe dat planten door veredeling beter bestand kunnen raken tegen lage temperaturen. 'Veredelen verwatert het beeld enigszins. Maar het is én én: het is overduidelijk dat ons klimaat milder wordt en dat weerspiegelt zich in het sortiment tuinplanten. Met die zuidelijke planten die zich een plekje toe-eigenen in ons land, gaan andere soorten verloren en dat houdt elkaar in evenwicht.'

Uit een recente publicatie van het Compendium voor de Leefomgeving over biodiversiteit is gebleken dat er in de laatste 100 tot 150 jaar in de wilde flora zo'n honderd soorten zijn verdwenen, maar ook honderd zijn bijgekomen. 'Het is duidelijk dat koudeminnende gewassen opschuiven naar het noorden en dat zuidelijke planten onze kant op komen. Kwekers spelen daarop in', zegt Hofmann.

'De afgelopen veertig jaar is het assortiment enorm veranderd. Planten waarmee het vroeger oppassen was geblazen, omdat ze bij strenge winters het loodje legden, zitten nu in het standaardassortiment. Anderzijds zie je dat ook de koudeminnende soorten nog verkrijgbaar zijn, maar alleen voor liefhebbers.'

Landschapsarchitecten

De Vries merkt op dat landschapsarchitecten steeds vaker uit een mediterraan assortiment kiezen. 'Wanneer we de kans krijgen om daarover in discussie te gaan met landschapsarchitecten en -deskundigen en gemeenteambtenaren, geven we graag advies', vertelt hij.

'Daarnaast verwijzen we naar 'Het Groene Handboek', waarin de kenmerken staan van alle planten uit ons sortiment. Die catalogus bestaat al zo'n vijftig jaar en we breiden hem steeds verder uit. We besteden bijvoorbeeld aandacht aan biodiversiteit met een hoofdstuk over vlinderplanten. Het nieuwste onderwerp zijn planten die in wadi's groeien, dat wil zeggen dat ze bestand zijn tegen natte voeten.'

Tuinbeleving

Dat laatste is een onderwerp dat ook bij Tuinbranche Nederland leeft. 'Wij behartigen de belangen van onze leden en doen onderzoek naar tuinbeleving', zegt Brenda Horstra, adjunct-directeur pr.

De klimaatverandering heeft de afgelopen jaren vooral wateroverlast veroorzaakt. In samenwerking met tuincentrumorganisaties en Amsterdam Rainproof, een netwerk dat zich inzet voor een regenbestendig Amsterdam, voert Tuinbranche Nederland de campagne 'Natuurlijk! De watervriendelijke tuin'.

Regenbestendig

In maart en juli heeft daarin de regen- en klimaatbestendige tuin centraal gestaan. 'Vanwege de hevige regenval in de afgelopen jaren zijn we op zoek gegaan naar planten die water goed kunnen vasthouden. Samen met Wageningen UR hebben we een lijst opgesteld met regenbestendige bomen, heesters en vaste planten', vertelt Horstra.

'We zijn in gesprek met gemeentes en waterschappen, omdat die in 2050 klimaatbestendig moeten zijn en dus de wateroverlast de baas moeten zijn.'