Oosten lijkt waterdans te ontspringen

In een week met heftige stortbuien in de grensstreek kwamen bovenstrooms uit Duitsland het afgelopen weekeinde grote hoeveelheden water de grens over. De waterschappen moesten alle zeilen bijzetten om de overlast in Oost-Nederland te beperken. De vraag is hoe lang dit goed blijft gaan.

Waterschap Rijn en IJssel verwerkte afgelopen weekeinde in de Achterhoek maar liefst 14 miljoen kuub water, twintig keer meer als normaal in de zomer. De peilen in Oude IJssel, Aa-Strang, Dinkel, Vecht en Boven Slinge stegen fors.

Bij Bredevoort werd een reductiereservoir in werking gesteld dat eigenlijk is bedoeld voor gebruik in de wintermaanden. 'We hebben dit nog niet eerder meegemaakt in de zomer', stelt dagelijks bestuurder Peter Schrijver van Rijn en IJssel vast.

Geleerd

Net als andere waterschappen in Oost-Nederland lijkt Rijn en IJssel inmiddels te hebben geleerd van eerder extreem weer, zoals in 2010. Om de afstroming te bevorderen zijn maaischema's naar voren gehaald en wordt er alles aan gedaan om watergangen op belangrijke punten zoveel mogelijk schoon te houden. Ook zijn stuwen voortijdig opengezet en is op voorhand extra gepompt, somt Schrijver op.

'Toch blijft het lastig erop in te spelen, omdat de hoosbuien soms heel plaatselijk zijn en gelijk extreme gevolgen kunnen hebben.'

Hoewel alles redelijk goed is verlopen, zijn de gebeurtenissen van de afgelopen dagen voor Schrijver toch reden om te kijken of nieuwe extra maatregelen nodig zijn. 'Dit soort scenario's zijn eerder voor 2050 voorspeld, maar lijken nu al realiteit te worden. We rekenen ons watersysteem daarom door om te kijken of dat nieuwe knelpunten oplevert. En we zijn bezig om te kijken waar we nieuwe retentiegebieden kunnen inrichten, zoals bij het Ruurlose Broek en Wolfersveen. Die plannen zijn bijna klaar.'

Lof

Provinciaal LTO Noord-bestuurder Ben Hasselo in Eibergen is vol lof over het optreden van het waterschap deze dagen. 'Door de veranderende omstandigheden kunnen calamiteiten sneller op elkaar volgen. Toch lijkt het erop dat ze op tijd aan de bel hebben getrokken; de peilen waren nu zo laag gezet dat het teveel aan water goed weg kon.'

Hasselo heeft er begrip voor dat er nieuwe maatregelen nodig zijn in de Achterhoek. 'Je hebt ergens capaciteit nodig om pieken op te vangen. Komende jaren moeten we hand in hand gaan om de veiligheid te blijven waarborgen.'

Geen schades

Ook in het werkgebied van waterschap Vechtstromen werden peilen gemeten die normaliter één keer per jaar in de winter voorkomen. Bij LTO Noord-bestuurder Marcel Markhorst in Hardenberg zijn echter geen schades bekend. 'Vooral langs de grens was het erg nat. Wij lijken er hier netjes vanaf te zijn gekomen.'

Markhorst ziet de vraag of je water langer moet vasthouden of juist snel moet kunnen afvoeren als een terugkerend dilemma waarop niet een-twee-drie een eenduidig antwoord is te geven. 'Gezien de toenemende zwaarte van de buien moet er wel wat gebeuren. Als je het met intensiever onderhoud niet meer kunt oplossen, zul je toch de dimensie van het watersysteem moeten aanpassen.'

Uiterwaarden

Heel anders is de situatie voor de boeren die land hebben in de uiterwaarden van de grote rivieren. Zij staan vrij machteloos tegen een aanhoudend hoog waterpeil. Bij melkveehouder Jan-Willem van Rooijen in Ochten ging zo 5 hectare mais verloren, en bij zeker twee van zijn buren vergelijkbare oppervlaktes mais en bieten. 'We hebben hier al sinds januari stevig hoog water. Gelukkig zakt de rivier nu weer, maar de schade blijft.'

Van Rooijen vertelt dat hij niets anders kan doen dan mais zaaien pal aan de rivier. 'Het perceel is gepacht en mag alleen als bouwland worden gebruikt.'

Ook voor Gert-Karel Bruggert in Marle, die alle 12 hectares van zijn mais zag verzuipen, was het een bewust risico. 'Drie jaar ervoor is het mij ook al eens overkomen, de laatste keer daarvoor was dertig jaar geleden. Maar of ik het volgend jaar weer doe... daar ga ik eens goed over nadenken.'