Kavelruil in Flevoland lijkt op komst

Kaarten die de agrarische gronden in Flevoland in beeld brengen, spreken boekdelen: bijna nergens in de provincie is de verkaveling echt goed. De schaalgrootte van agrarische bedrijven zit in de lift, maar de huiskavels worden kleiner en het aantal veldkavels op afstand neemt toe. Hoewel op het eerste gezicht het buitengebied er puik bij lijkt te liggen, liegen de cijfers dus niet: de landbouwstructuur kan beter.

'Er moet echt wat gebeuren aan agrarische structuurverbetering', beaamt regiobestuurder Arnold Michielsen van LTO Noord regio West. 'We hebben het in de afgelopen jaren al geprobeerd, maar het is lastig om van de grond te krijgen. Nadat we het diverse malen hebben aangekaart bij de provincie, lijkt het er nu toch van te komen.'

Behoefte onder boeren

Wat elders in Nederland heel gewoon is, is voor Flevoland bijzonder. Afgezien van incidentele onderlinge ruiltransacties is planmatige kavelruil nieuw voor de provincie. Toch is Michielsen ervan overtuigd dat de behoefte onder boeren om meer grond dichter naar het bedrijf te halen er ligt.

Alleen maakt de bijzondere eigendomsverhouding van veel gronden – de meeste Flevolandse boeren pachten van het RVB – het lastig om ruilprojecten van de grond te krijgen.

Verbinden

Dat het er nu toch van lijkt te komen, ligt niet alleen aan de groeiende behoefte onder de grondgebruikers, maar ook aan het feit dat de provincie agrarische structuurversterking met gebiedsprocessen en maatschappelijke opgaven wil verbinden.

Niet alleen de boeren kunnen na kavelruil beter uit de voeten, ook bijvoorbeeld uitvoering van het programma Nieuwe Natuur, behoefte aan stadsuitbreiding en projecten op het vlak van plattelandsontwikkeling maken dat het draagvlak groeit om het buitengebied in Flevoland op de schop te nemen.

Versterken

'Je kunt deze processen niet los van elkaar zien. Al wordt het zo ingewikkelder dan apart van elkaar, ze kunnen elkaar ook aanvullen of versterken', legt gedeputeerde Jaap Lodders uit.

Lodders wil nog voor de zomer weten wat haalbaar is, voordat er knopen worden doorgehakt. Voor een deel van de boeren is versnippering van hun bedrijf volgens hem geen probleem. 'Land op afstand kan ook een voordeel zijn, bijvoorbeeld door de andere grondsoort of weersomstandigheden', zegt hij.

Gesprekken

'Aan de andere kant hoor ik van boeren dat de verkaveling beter kan en ook in gesprekken met LTO Noord komt het vaak aan de orde. Of er voldoende behoefte en draagvlak onder de boeren is, moet blijken.'

Tegelijk ziet de gedeputeerde het belang van verbetering van de landbouwstructuur. 'Flevoland is een belangrijk landbouwgebied. Boeren moeten daarin optimaal kunnen functioneren. Structuurversterking hoort er dus bij.'

Remmende factor

Lodders erkent dat het RVB tot nu toe een remmende factor is. Toch is het voor hem geen reden het niet te proberen. 'We kunnen ze niet dwingen, maar het RVB moet wat soepeler worden. Het slot op vrijkomende agrarische bedrijven moet eraf. Daar is dus nog werk te doen.'

Zowel Lodders als Michielsen waarschuwt dat boeren niet moeten verwachten dat alle deelnamekosten voor kavelruil uit overheidsfondsen worden gedragen. 'De POP-gelden die klaarliggen, zijn alleen de smeerolie om het proces wat makkelijker te maken.'

Zoektocht

Michielsen denkt dat zolang er voor iedereen voordelen zijn, planmatige kavelruil ook in Flevoland van de grond zal komen. 'Ook voor het RVB is het een nieuwe ervaring. Het is voor hen nog even een zoektocht. Maar ik twijfel niet aan de behoefte onder de boeren zelf. Er zijn er al die onderling ruilen. Nu gaan we dat combineren.'

Dat kavelruil een combinatie moet worden met de aanleg van nieuwe natuur ziet Michielsen niet als bedreiging, maar juist als kans. 'De kaders voor de nieuwe natuurgebieden zijn al afgesproken. Het gaat er nu om om de juiste grond op de juiste plaats te krijgen.'