Nederlandse kennis helpt Duitse telers

Hij houdt zich vooral bezig met het verbeteren en uitbreiding van de teelt van aardappelen. De opgedane kennis en ervaring in Nederland kan Wijnholds nu goed gebruiken.

Avebe in Ter Apelkanaal en Emsland-Stärke GmbH, net over de grens bij Schoonebeek, liggen 43 kilometer uit elkaar. Beide fabrieken staan vlak bij de Nederlands-Duitse grens en betrekken hun grondstof uit zowel Duitsland als Nederland. Veel meer overeenkomsten zijn er niet. De verschillen zijn groter.

Avebe heeft twee fabrieken voor de productie van aardappelzetmeel en -eiwit in Nederland en twee zetmeelfabrieken in Duitsland. De Emsland Group heeft zeven fabrieken in Duitsland. In totaal wordt een kleine 2 miljoen ton aardappelen tot zetmeel, granulaat en vlokken verwerkt. Aangezien de producten van de Emsland Group goed in de markt liggen en de vraag nog steeds toeneemt, is uitbreiding van het areaal bij bestaande en nieuwe telers mogelijk.

Zetmeel en vlokken

De fabriek in Emlichheim produceert zetmeel en sinds 2014 praktisch jaarrond ook vlokken. Bij de vlokken bepaalt het eindproduct welk(e) ras(sen) moeten worden verwerkt. De grondstof is afkomstig van zo'n honderd Nederlandse en zeshonderd Duitse boeren.

'In Duitsland was en is behoefte naar meer kennis bij de teelt van zetmeel- en vlokkenaardappelen', zegt Wijnholds. 'Ik help boeren bij een goede rassenkeuze, bemesting, gewasbescherming en dergelijke. Dat is niet zoveel anders dan ik als onderzoeker op PPO-proefbedrijf 't Kompas in Valthermond deed. De overgang naar het bedrijfsleven in het buitenland is wel een behoorlijke stap.'

Gemengde bedrijven

Wijnholds komt nu meer bij de boeren op het erf. 'In Duitsland zie je traditioneel meer gemengde bedrijven met naast akkerbouw rundvee, varkens, pluimvee en biogas. Qua aardappelteelt is er sprake van schaalvergroting en professionalisering. Omdat de boeren vaak ook consumptie- en vlokkenaardappelen hebben, zijn ze minder afhankelijk van zetmeelaardappelen. Ik denk dat de traditionele zetmeeltelers in Nederland minder gefocust zijn op de markt.'

De voormalige PPO-medewerker constateert dat telers van de Emsland Group vaak meerdere poten onder het bedrijf hebben. 'De Emsland Group moet de aardappelprijzen up-to-date houden. De boeren telen alleen zetmeelaardappelen als de prijs goed is. Onlangs zijn de hogere prijzen vastgesteld voor het komende groeiseizoen.'

Pachtgrond

In vergelijking met Nederland pachten en ruilen Duitse akkerbouwers relatief veel grond. 'Grond blijft lang in de familie en wordt veelal verpacht door makelaars. Boeren weten vaak aan het eind van het jaar nog niet op welke percelen ze het volgende jaar de aardappelen telen. Dat maakt een goede planning en rassenkeuze lastig.'

De Emsland Group stimuleert grondbemonstering op aardappelmoeheid, zodat telers weten wat er aan aaltjes in de grond zit en ze de juiste rassen kunnen telen. 'Wat dat betreft neem ik de kennis vanuit Nederland mee over de grens', zegt Wijnholds. Naast individuele advisering is hij gestart met winterbijeenkomsten voor telers waarbij ze de actualiteiten bespreken.

Omgangsvormen

Wijnholds merkt dat de omgangsvormen in Duitsland wat formeler zijn dan in Nederland. 'Dat maakt de rol van onafhankelijke deskundige vanuit de fabriek misschien net iets gemakkelijker.' Het feit dat de Duitse Landwirtschaftskammer zich bezighoudt met onderzoek, voorlichting en opsporing maakt de praktijk wat argwanend voor deze vorm van voorlichting, constateert hij.

In Nederland is bij de teelt van zetmeelaardappelen de aardappelmoeheid goed onder controle. 'Die aanpak komt in Duitsland wegens ruil en pacht van onbekende percelen wat minder van de grond', denkt Wijnholds. 'De situatie rond aardappelmoeheid is in Duitsland waarschijnlijk niet erger dan in Nederland. Ook hier zijn bedrijven die al langer met hoogresistente rassen werken. Bij gemengde bedrijven bestaat het gevaar dat de aandacht verslapt.'

Middelenpakket

Het middelenpakket is in Duitsland is in grote lijnen vergelijkbaar met Nederland. 'Een groot verschil is dat granulaat in Duitsland alleen breedwerpig mag worden gebruikt. Dat maakt het relatief duur en telers gebruiken het daardoor weinig.'

Duitse telers hebben de neiging om bij een advies over gewasbescherming snel te vragen wat het kost, merkt Wijnholds. 'In Nederland kijken boeren meer naar wat een product doet en hoe ze het moeten inzetten. Die benadering probeer ik in Duitsland ook door te voeren. Als de inzet van een middel niet optimaal is, is het al snel te duur.'

Flexibiliteit

Voor de productie van vlokken beoordeelt de Emsland Group de aardappelen op (rooi)beschadiging, groen, schurft, kringerigheid, glazigheid en rasvermenging. Als het met de eisen een keer niet lukt, zijn de aardappelen altijd nog geschikt voor de zetmeelproductie. Dat is een stuk flexibiliteit in Emlichheim. 'Maar een boer moet voor de vlokkenaardappelen de focus richten op kwaliteit en gaan voor de premie', vindt Wijnholds.