Toekomst als dienstverlener?

Wat zijn we eigenlijk voor sector? Landbouw is geen industrie. Boeren zijn geen lid van VNO-NCW of MKB-Nederland. Die zien de landbouw niet als maaksector. Boeren is toch wat anders dan ondernemen in de metaal of de bouw. Is een boer wel ondernemer? Met een rendement van -2 tot +2 procent op je belangrijkste kapitaalgoed word je in ondernemerskringen niet echt serieus genomen. En met een vermogen van enkele miljoenen euro’s een omzet realiseren van een paar ton spreekt ook niet tot de verbeelding van ondernemers.
In het ‘echte bedrijfsleven’ liggen die getallen eerder omgekeerd. Landbouw is een buitenbeentje. Altijd al geweest. Met eigen fiscale regels, een eigen markt- en prijsbeleid, een eigen ministerie. Waarom? De logica is (was) dat voedsel niet zomaar een doorsneeproduct is. Voedsel is uniek, een eerste levensbehoefte. Een publieke zaak.
Het resultaat van een natuurlijk, traag, circulair proces. Landbouw staat dichter bij de natuur dan bij de industrie. Maar het lijkt wel alsof we daar vanaf willen. Landbouw is geen eigen ministerie meer waard, ook al zijn we de op een na grootste agro-exporteur ter wereld. LNV, opgelost in EZ. Landbouw als onderdeel van de ‘normale’ economie. Fiscaal worden de verschillen steeds meer weggepoetst en het markt- en prijsbeleid wordt liefst zo veel mogelijk uitgekleed. Vrij spel voor de vrije markt.
Landbouw is geen industrie. Maar we doen ons best het er steeds meer op te laten lijken. Chemie, techniek, automatisering, kostprijsleiderschap, de vrije markt, het zijn autonome krachten die ook de melkveehouderij steeds verder het industriële systeem in duwen. ‘Maar industriële voedselproductiesystemen zijn een race to the bottom’, zei Thomas Rau eerder dit jaar. Rau staat, als duurzaam architect, op nummer 3 in de Trouw Duurzame top 100. ‘De boer zit in het verkeerde businessmodel. Een technocratisch, productgericht, industrieel businessmodel. Het gevolg daarvan zien we: roofbouw, zowel op het ecosysteem als op de mens.’
Rau suggereert dat we vers voedsel niet langer moeten zien als een product, maar als een dienst. Een life support service. Dat leidt tot een heel ander businessmodel. Interessante gedachte. Hoe kan dat eruitzien? En waar brengt ons dat? ‘Think different’, zei Steve Jobs. Met Thomas Rau lukt dat wel.

Carel de Vries