Herfstgras is het eerste verdiend

In september regende het nog flink en zag het ernaar uit dat het wel eens vroeg over zou kunnen zijn met de weidegang. Maar dat bleek niet te gebeuren. Oktober werd een redelijk warme, maar vooral droge maand (zie kader). Daardoor kwam er op veel weidepercelen nog voldoende draagkracht om de melkkoeien naar buiten te laten gaan.
Voor boeren is dit najaarsweiden een buitenkans, stelt adviseur weidegang Kees-Jaap Hin. 'Economisch gezien biedt het veel rendement. Het is eigenlijk gratis gras.'

Smakelijk

En het herfstgras is voor de koeien nog smakelijk ook. 'Door de zonnige dagen en de relatief lage nachttemperaturen zit er nog aardig wat suiker in het gras', zegt Bert Philipsen, deskundige weidegang van Wageningen UR. 'Het aandeel eiwit is wel wat minder, maar dat is niet erg omdat het normaal te hoog is.'
In de praktijk blijkt dat het aandeel najaarsgras niet overal even groot is. Er is de laatste maand nog aardig wat gekuild waardoor veel percelen relatief kort zijn.
'Het is economisch niet interessant om herfstgras zo laat in het seizoen nog in te kuilen', vindt Philipsen. 'Voor ondernemers is het slim om het gras dat er nog staat, door de koeien zelf te laten ophalen.'
Het herfstgras is niet het gras om voluit op te kunnen melken. Volgens de deskundigen is het daarom belangrijk om het rantsoen goed in de gaten te houden.

Droge stof

'Het herfstgras is een toetje waarmee de koeien nog zo'n 2 of 3 kilo droge stof ophalen', zegt Philipsen. 'Daarnaast voeren melkveehouders veelal al bijna een standaardwinterrantsoen om goed te melken.'
Doordat het gras nog flink wat energie en eiwit bevat, blijft het eiwitgehalte in de melk goed op peil. 'We zien dat als koeien op stal gaan, het eiwitgehalte vaak wat zakt', vertelt Philipsen. 'Met dit herfstgras merken we dat het eiwitgehalte niet zakt en soms zelf iets stijgt.'
Ander voordeel van late weidegang is dat de graszoden kort de winter ingaan. 'Enkele innovatieve bedrijven in Nederland werken volgens het Ierse systeem', zegt Philipsen. 'Daarbij gaat het gras relatief lang de winter in om in het voorjaar vroeg te kunnen weiden. Dat is prima om uit te proberen, maar voor de grote groepen bedrijven in de praktijk vind ik dat met het risico op uitwintering toch nog niet aan te bevelen.'
Volgens de graslanddeskundige is het aanbevolen om het gras met een lengte van 7 à 8 centimeter de winter in te laten gaan. Daarnaast adviseert hij de koeien snel te verweiden en elke dag een nieuw stuk te geven.

's Nachts bijvoeren

Melkveehouder Daan Tober uit het Zuid-Hollandse Bleskensgraaf stuurt zijn koeien naar buiten zolang het kan. 'Ik houd ze het liefst zo lang mogelijk buiten', vertelt hij. 's Nachts voert hij zijn koeien bij: voorjaarsgras uit de kuil, snijmais om het eiwit te compenseren en wat gras van weiland met uitgestelde maaidatum om wat extra structuur in het rantsoen te brengen.
'Mijn mestopslag is ook wat aan de krappe kant', zegt Tober. 'Als ik de koeien buiten kan houden, scheelt dat ook weer.'
De melkveehouder merkt dat het eiwitgehalte in de melk evengoed is als wanneer zijn koeien in de zomer buiten lopen. 'Het najaarsweiden kost wel wat melk, maar voor de koeien is het heel gezond. En het is goedkoop. Van mij mogen ze tot aan de kerst buiten blijven.'

Droge maand

De maand oktober was met een landelijk gemiddelde van 35 millimeter neerslag een droge maand, stelt Carine Homan van het KNMI. Normaal valt er in oktober gemiddeld 83 millimeter. Met een gemiddelde temperatuur van 10,0 graden Celsius tegen een langjarig gemiddelde van 10,7 graden Celsius was oktober vrij koud.
Opmerkelijk was de verdeling van de neerslag over het land. Normaal valt de meeste neerslag in het najaar langs de kust vanwege het relatief warme zeewater, maar deze maand was dit juist omgekeerd. De meeste neerslag, 50 milliliter, viel in het oosten van het land, terwijl het langs de westkust juist het droogst was.