Bio-ondernemers tussen de bergen

Oostenrijk telde twee jaar geleden 21.843 biologische bedrijven, op een totaal aantal landbouwbedrijven dat onder de 140.000 ligt. Dat betekent dat zo’n 17 procent biologisch boert. In Nederland becijferde het CBS dat 1.440 bedrijven in 2013 biologisch boerden, een percentage van 2 op het totaal.
Oostenrijk en Nederland zijn beide welvarende landen. Daarin zit het verschil niet. Het verschil zit in de structuur van het land én in de bereidwilligheid van Oostenrijkers om voor voedsel uit eigen land te kiezen.
De structuur van het land betekent in Oostenrijk boeren tussen de bergen. Mede door deze natuurlijke ‘handicap’ bij het landbouw bedrijven is de Oostenrijkse landbouw kleinschalig. Bedrijven zijn gemiddeld niet groter dan 19 hectare. En op melkveebedrijven bedraagt het gemiddeld aantal koeien nog geen 16 stuks.
In de negentiger jaren verdedigde de toenmalige Oostenrijkse Eurocommissaris Franz Fischler zijn beleid in eigen land door boeren als ‘hoeders van het Oostenrijkse landschapskapitaal’ neer te zetten. Boeren reageerden niet onverdeeld positief op deze uitlatingen. Zij voelden zich als ‘parkwachters’ weggezet.
Toch was deze opstelling een belangrijke boost in het besef van de Oostenrijkse burgers richting het belang van de boeren. Dat stelt Ilse Huber, Oostenrijks radiojournalist die de landbouw in haar land al jaren volgt. ‘Het Oostenrijkse landschap ligt de burgers na aan het hart. Er is een sterke wil om dat in stand te houden zoals het is. Dat boeren daarin een belangrijke rol spelen, maakt dat veel burgers relatief positief staan tegenover de belangen van diezelfde boeren.’
Biologische boeren hebben daarbij nog een voorsprong. Die voorsprong wordt veroorzaakt door de vrees voor genetisch gemodificeerde gewassen (GMO’s). Voor de grote meerderheid van de Oostenrijkse bevolking is vrij zijn en blijven van GMO’s een belangrijk punt. Vraag een willekeurige burger in een Weens café naar dit onderwerp en hij of zij begint waarschijnlijk direct over de afkeer omtrent import van Amerikaans GMO-voedsel.
Daarbij omarmt de regering de biologische sector. ‘Die betaalt een deel van de plus op de biologische prijs aan verwerkende partijen. Bijvoorbeeld aan zuivelfabrieken’, stelt Huber. ‘En op basisscholen is duurzaamheid tegenwoordig echt een thema waarop ingespeeld wordt. Ook daar spint de biologische sector garen bij.’

Keurmerken

Wie een Oostenrijkse supermarkt betreedt, neemt nog een groot verschil waar tussen Nederlandse en Oostenrijkse producten. Veel producten bevatten een speciaal ‘made in Oostenrijk’-keurmerk. Een keurmerk voor Oostenrijkse producten, voor Oostenrijkse biologische producten en voor biologische producten afkomstig uit andere landen. De Oostenrijkse bio- en gangbare producten zijn voorzien van een label in wit-rood kleur, gelijk aan de nationale kleuren van het land.
En die biologische producten liggen niet alleen maar onderin de schappen of op aparte stellingen, maar ook verspreid door het assortiment. Ze zijn in ruime en gevarieerde mate aanwezig.
Naast de AMA (Agrar Markt Austria)-keurmerken die specifiek de Oostenrijkse afkomst benadrukken, voeren supermarkten ook al twintig jaar de ‘Ja Naturlich’-keurmerken voor de biologische sector.
Bij alle marketing voor het bio-product staat het behoud van landschap en smaak steeds centraal. Het is de Oostenrijkse biologische sector daarmee gelukt het elite-imago af te schudden en een breed publiek aan haar producten te binden.
Tastbaar resultaat daarvan is de omzet van biologische producten. Die ligt in Oostenrijk nu op zo’n 7 procent van het totaal. Dat lijkt misschien niet hoog, maar het overtreft duidelijk de 2,5 procent in Nederland.