'Texelaars moeten beeldbepalend blijven voor hun eiland'

'Vroeger was de rekensom snel gemaakt', zegt Henk Zoetelief. Hij is schapenhouder en zit in het bestuur van de Vereniging Schapeneiland Texel. 'Op 14.000 inwoners waren er 14.000 schapen. Allemaal Texelaars. Nu zijn er minder dan tienduizend Texelse rasschapen en dat aantal blijft dalen. Dat komt door vergrijzing, maar ook omdat het houden van schapen een moeilijk verdienmodel heeft.'

De daling baarde Zoetelief en andere Texelse schapenhouders zorgen. Het eiland en de ernaar vernoemde schapen horen bij elkaar. Over een paar decennia is er misschien geen Texels schaap meer op het eiland.

Debatavond

'Laten wij dit zomaar gebeuren?', vraagt Zoetelief zich retorisch af. De vereniging organiseerde samen met LTO een debatavond over de toekomst van de schapenhouderij op het eiland. Hoeveel schapen zijn er minimaal nodig om nog beeldbepalend te zijn.

De opkomst in januari was boven verwachting. 'Ik vond het bizar hoeveel mensen er waren', blikt Zoetelief terug. 'Er waren schapenhouders, maar ook middenstanders, eigenaren van vakantieparken, de VVV, vertegenwoordigers uit de politiek. Ik denk dat er wel 180 mensen in de zaal zaten.'

Het resultaat was de oprichting van een projectgroep die zich buigt over drie aspecten die de toekomst van de Texelse schapenhouderij moeten verzekeren.

Duur land

Eén aspect is het zeker stellen van genoeg land voor de schapen. Want ook op Texel is het dringen tussen natuur, bebouwing en landbouw. 'Een hectare grond kost hier 83.000 euro', legt Zoetelief uit. 'Voor een schapenboer is dat niet recht te rekenen. Een veeboer of akkerbouwer heeft meer te besteden.'

Ook wordt er gekeken naar verspreiding van kennis door het begeleiden van jonge boeren en innovatie. 'Misschien is samenwerken met andere agrarische bedrijven een alternatief om elkaar te helpen', denkt Zoetelief.

Verdienmodel

Tot slot gaat de projectgroep zich buigen over verdienmodellen. Zijn er nieuwe producten die het verdienmodel kunnen verbeteren. Zoetelief is zelf een modale schapenhouder met vierhonderd tot vijfhonderd schapen.

Als hij wijst op het imago van het Texelse schaap heeft Zoetelief wel degelijk een punt. Alles wat van het eiland komt, lijkt er reclame mee te maken. Van dekbedden tot bier, steeds komt er weer een schaap in beeld.

'Wij merken dat imago van het schaap echt', zegt Radna Trap, medewerker Partnerships & PR bij de Texelse VVV. 'Toeristen komen niet per se om de schapen naar Texel, maar ze vragen wel veel naar waar ze schapen van dichtbij kunnen zien'.

Meest verkochte tickets

'Samen met boottochten zijn activiteiten op schapenboerderijen wel de meest verkochte tickets bij ons', vult Trap aan. 'Vooral in de lente is knuffelen van lammetjes heel populair.' Er is zelfs een 'lammetjesradar' die in de lente laat zien waar de jonge dieren te zien zijn.

Het is dan ook erg belangrijk dat er voldoende Texelse schapen blijven, concludeert Trap. 'Niet alleen voor de folders, maar ook voor bedrijvigheid op het eiland die op schapen steunt.' Ze doelt dan niet alleen op boeren, maar bijvoorbeeld ook op een lokale fabrikant van beddengoed en een hotel op het eiland dat 'wolbaden' biedt als wellnessbeleving. 'Direct of indirect verdienen best veel mensen hun brood met het Texels schaap.'

Texelaars op de Hoge Berg

Het schapenlandschap op de Hoge Berg is voor een belangrijk deel afhankelijk van Staatsbosbeheer. Deze organisatie kocht daar tijdens een grote ruilverkaveling in de jaren '50 en '60 ruim 100 hectare grond.

'Staatsbosbeheer is van oudsher een ontginningsorganisatie, maar dit keer zagen de beleidsmakers het traditionele landschap van Texel in sneltreinvaart verdwijnen', legt teamleider Kees Hin uit. Hin is Texelaar en komt uit een familie van schapenhouders. 'Bij die aankoop hoort ook de beweiding door Texelse schapen. De Hoge Berg en Texelaars horen bij elkaar en het landschap dat daardoor ontstond, willen wij graag behouden.'

'Het schaap van nu is wel wat anders dan het schaap van toen', weet Hin. 'Vroeger was het een wolschaap, nu gaat het meer om vlees. Maar het zijn nog wel echte Texelaars, zo'n verandering hoort nu eenmaal bij een zich ontwikkelende bedrijfstak.'

Heideschaap in de duinen

Staatsbosbeheer roept gemengde gevoelens op bij schapenhouders die het lokale schapenras een warm hart toedragen. De terreinbeherende organisatie heeft in de duinen van het eiland namelijk bij voorkeur geen Texelse schapen lopen.

Hin: 'De Texelaars van nu passen heel goed op de Hoge Berg, maar zijn minder geschikt voor de ruigere duinen. Daar heb je een type schaap nodig dat niet zo kieskeurig is en overweg kan met ruigere gebieden. Daarom loopt in ons duingebied een gescheperde kudde heideschapen.'

Eeuwenoud verschil

Dat verschil is er al eeuwen volgens Hin. 'Al in de Middeleeuwen liepen er schapen in de schrale Texelse duinen, maar dat was ook een ander type dan in de weiden. Sindsdien zijn de woeste gronden in cultuur gebracht. Duinen werden plat geschoven, duinvalleien ontwaterd en geschikt gemaakt voor agrarisch gebruik. Dat gebeurde tot na de Tweede Wereldoorlog overal in Nederland.'

De vrije tijd van de Nederlander zorgde weer voor de grote ommekeer voor Texel. 'Toerisme werd steeds belangrijker', geeft Hin aan. 'De mensen kwamen en komen nog steeds voor de natuur en het oude Texelse landschap. Daar horen schapen bij. Voor mij horen Texelaars ook echt bij de oude grond.'

Een opsteker voor schapenhouder Zoetelief en de zijnen is dat er wel herintreders zijn. Eilandbewoners met een vaste baan, die er een kleine hobbykudde op nahouden. 'Ze hebben een mooie baan en zijn gesetteld met kinderen', beschrijft Zoetelief. 'Hun vader, opa of oom houdt nog schapen en zij denken: dat wil ik wel voor erbij.'

Bekijk meer over:

• Texelaars
• Texel
• schapen