'Hoe overtuigen we de NRC-lezers dat tuinbouw al goed bezig is?'

De tuinbouwsector ligt wakker van de uitdagingen in gewasbescherming. Dat bleek tijdens het symposium dat plaatsvond voorafgaand aan de tweede dag van vakbeurs HortiContact in Gorinchem. Er zijn te weinig groene oplossingen om het wegvallen van synthetische middelen op te vangen.

'In het herregistratieproces zijn we sinds 2018 meer dan honderd synthetische stoffen kwijtgeraakt. In die periode zijn slechts 24 nieuwe actieve stoffen van natuurlijke oorsprong toegelaten', vertelt Jolanda Wijsmuller, voorheen werkzaam bij Bayer en nu zelfstandig gewasbeschermingsexpert.

Volgens haar gaat de transitie om in de Europese Unie het aantal gewasbeschermingsmiddelen te halveren, veel te snel. Er ontstaat een vacuüm waarin ziekten en plagen niet meer goed te bestrijden zijn. 'Veel teeltsystemen zijn kwetsbaar, dit geldt voor bedekte, maar meer nog voor onbedekte teelten. Als we niet oppassen, gebeuren er ongelukken en zijn oogstverliezen van 20 tot 30 procent heel reëel.'

Wijsmuller was een van de panelleden die een visie gaf op gewasbescherming. Het symposium behandelde thema's die de tuinbouw wakker houden. Het krimpende middelenpakket is daar nadrukkelijk één van. Directeur Jelte van Kammen van handelscoöperatie Harvest House bevestigt deze zorg in een vraaggesprek met Veerman.

Van Kammen stelt dat de sector er vaak van uitgaat dat het wel goed komt met de gewasgezondheid. 'Maar er zijn nu zoveel knelpunten en de oplossingen zijn nog lang niet in zicht.'

Wetgeving aanpassen

Van Iperen-directeur Dirk Bakker vindt dat de sector meer tijd moet krijgen en pleit voor aanpassing van de Europese verordening 1107/2009 voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. Hierin is bepaald dat voor synthetische en biologische middelen dezelfde richtlijnen gelden.

Bakker: 'Hierdoor duurt het traject van toelating ook voor groene middelen acht tot tien jaar, terwijl dit bijvoorbeeld in Brazilië slechts twee tot drie jaar is. De Europese Unie moet de wetgeving aanpassen, maar ook dat is een traject van de lange adem.'

Nieuwe teeltsystemen op basis van meer weerbaarheid hebben volgens Wijsmuller hoekstenen nodig en die zijn nu nog veel te wankel, stelt zij. Directeur Helma Verberkt van Artemis, de koepelorganisatie voor producenten van biologische gewasbeschermingsmiddelen, vindt dat de tuinbouwsector pro-actiever moet zijn. 'Kom met een aanvalsplan', luidt haar oproep.

'Nu zijn we vaak bezig met end-of-pipe-oplossingen. We moeten zelf meer initiatief nemen en niet defensief afwachten. Het betekent doorgaan met de ontwikkeling van weerbaar telen op basis van sterke gewassen, het toepassen van biologische bestrijdingsmethoden en gebruik maken van nieuwe technologieën', vervolgt Verberkt.

Ton van Dalen, directeur duurzaamheid bij telerscoöperatie Oxin Growers, is het met Verberkt eens dat telers een stap naar voren moeten zetten. Hij wijst erop dat het project '100 procent Groen Geteeld' al laat zien dat de sector niet achterover leunt.

In dat project onderzoeken zeven glasgroentebedrijven de mogelijkheden om zonder chemie te telen. 'De bedrijven zijn nu anderhalf jaar bezig. Het lukt zeker om het middelengebruik terug te dringen, maar het laat ook zien waar de knelpunten zitten. Daarover moeten we communiceren met de overheid.'

Urgentie duidelijk maken

De communicatie over telen met minimale milieubelasting blijft een heikel punt, daarover zijn de specialisten het eens. Wijsmuller vindt dat het publiek en de politiek de urgentie moeten meekrijgen van wat het betekent als broccoli, bloemkool en bijvoorbeeld sla niet meer te telen zijn vanwege de druk van insecten.

Bakker is weinig optimistisch en stelt dat daarover bijna niet te communiceren valt. 'De maatschappij realiseert zich pas wat er aan de hand is als we teelten kwijtraken. Nu ligt de nadruk vooral op de stoffen die in uiterst kleine hoeveelheden in het milieu worden aangetroffen. Ook het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) laat zich daardoor beïnvloeden en kondigt een strenger toelatingsbeleid aan.'

Feit blijft volgens Bakker dat Nederland het schoonste jongetje van de klas is als het gaat om de teelt van tuinbouwgewassen. Dagvoorzitter Veerman begrijpt hem helemaal, maar zegt ook dat het nog steeds de uitdaging blijft om ook de NRC-lezer daarvan te overtuigen.