'We moeten ervoor waken dat het ieder voor zich wordt in de melkveehouderij'

Erwin Wunnekink laat tijdens interviews graag een positief geluid horen. 'Maar eerlijk gezegd zit het op dit moment behoorlijk vast op heel veel dossiers. Dat is frustrerend.'

De overheid moet niet alleen kijken waar iets niet kan, maar juist ook waar iets wel kan

Erwin Wunnekink, voorzitter LTO-vakgroep Melkveehouderij

Ondertussen ziet hij een koude sanering op de sector afkomen. 'Je zult maar PAS-melder zijn, je zult met je bedrijf maar in een beekdal zitten, niet grondgebonden zijn, tegen de hoofdprijs mest moeten afvoeren, geen financiering kunnen krijgen, geen buurman hebben die wil stoppen. De vervangingsinvesteringen gaan wel door en je hebt een zoon of dochter die het bedrijf graag wil overnemen. Dit soort bedrijven zijn er volop. Voor deze bedrijven is LTO er net zo goed als voor bedrijven die het de komende jaren wel volhouden.'

Zijn hoop is dan ook gevestigd op structuurbeleid, waarbij de overheid gaat kijken naar welk type melkveehouderij ze waar wil hebben. Een koude sanering draagt volgens de vakgroepvoorzitter namelijk niet bij aan een melkveehouderij die voldoet aan de wensen van de toekomst.

Hoe kan die structuur eruit zien?

'Je kunt kijken naar de verschillen in gebieden. In Zeeland, West-Brabant en Friesland is er duidelijk ruimte voor melkveehouderij. In delen van Overijssel en de Achterhoek dreigt het vast te lopen vanwege natuurdoelen. Dat zijn gebieden met een extra uitdaging, maar misschien wel kansen voor een verbrede landbouw met natuurbijdragen of neventakken. Dan boer je dus met restricties.'

De regie daarop mist?

'Ja, compleet. De overheid zal niet alleen moeten kijken waar iets niet kan, maar juist ook waar iets wel kan. Je moet in beeld brengen wat voor bedrijven je wilt hebben, hoeveel en hoeveel zuivel je bijvoorbeeld wilt exporteren. Bovendien moet je, als je wilt afbouwen, dat geleidelijk doen. Maak gebruik van natuurlijk verloop doordat veel boeren ouder zijn dan 55 jaar. Laat het niet gebeuren in een grote shock. Toon visie als overheid. En natuurlijk ook als sector. We moeten ervoor waken dat het de komende jaren ieder voor zich wordt.'

De zuivelketen is toch bezig met een krimpplan?

'Ja dat noemen we ook wel de gedeeltelijke stoppersregeling. Het idee is dat koeien tijdelijk weg worden genomen tegen een vergoeding. In de Tweede Kamer is daarover gesproken, maar die wil dat de sector zelf ook financieel bijdraagt. Het doel is voorkomen van generieke korting aan het einde van het jaar omdat we als sector niet onder de verlaagde excretieplafonds voor stikstof en fosfaat uitkomen.'

Maar de zuivel wil niet betalen.

'Ik vind dat de Tweede Kamer wel heel gemakkelijk uitsprak dat de zuivelbedrijven maar moeten meebetalen. Je zou maar directeur van een zuivelbedrijf zijn. Dan ga je krimpen en moet je nog eens extra betalen ook. Bij coöperaties zijn sommige leden hier bovendien niet van gediend en dreigen naar een andere zuivelafnemer te gaan. Dat speelt net zo goed bij particuliere bedrijven. Er is heel veel concurrentie. Toch moeten we de rekensom maar eens maken. Generieke korting pakt misschien nog wel veel duurder uit voor de sector en dus ook voor de zuivelbedrijven.'

Verwacht u dat het er komt?

'Ik hoop dat het er komt. Een generieke korting gaat voor heel veel ongelukken zorgen. Dat weten we nog van 2017 toen het fosfaatreductieplan werd ingevoerd. Ik denk dat de schade nu nog groter zal zijn. We moeten ons uiterste best doen om dat te voorkomen.'

En een nieuwe derogatie?

'Er moet op zijn minst een overgangsderogatie komen. Daarnaast ben ik vanuit wetenschappelijk oogpunt ook voorstander van een vorm van derogatie, omdat het aantoonbaar voor schoner water zorgt en minder uitspoeling. Dat zou een derogatie kunnen zijn in gebieden waar de waterkwaliteit op orde is of een graslandderogatie.'

'Maar om in Brussel een derogatie voor elkaar te krijgen, moet je wel zorgen voor goede onderbouwing. Minister Wiersma wil een nieuwe derogatie aanvragen, maar er is nog helemaal geen onderbouwing. Dan heeft het geen zin om naar Brussel te gaan. Dan houd je boeren voor de gek.'

Wat is een goede onderbouwing?

'Dan zal je als overheid toch antwoord moeten kunnen geven op een aantal belangrijke vragen. Bijvoorbeeld hoe je denkt grasland te beschermen, hoe je een vorm van grondgebondenheid denkt te regelen. Tegen welke voorwaarden denk je derogatie te kunnen verkrijgen?'

'De Europese Commissie kijkt heel kritisch naar Nederland. We hebben vijf keer zoveel dieren als het Europees gemiddelde. Wat is dan ons plan? Een overgangsderogatie zou onderdeel moeten zijn van een heel totaalpakket aan maatregelen, met daarin onder meer naast renure, de stoppersregelingen, innovaties en reductie via het voerspoor.'