Uitstel stallendeadline biedt geen soelaas

De ondernemers in Noord-Brabant willen ruimte voor innovatie en smachten naar duidelijkheid over hun toekomst. Hieronder delen drie veehouders hun kijk op de handreiking van de provincie.

'Koplopers komen met vingers tussen de deur'

Op haar akkerbouwbedrijf houden Keller-den Dunnen en haar man Paul sinds 2018 honderd vleesstieren, waarvan de mest dient als voedingsbodem voor de gewassen. Geen vuiltje aan de lucht, zou je zeggen. Toch sprak ze vorige week de Brabantse Statenleden toe in een poging hen op andere gedachten te brengen. Want de potstal wordt niet erkend als emissiearm stalsysteem en dus kan ze fluiten naar een vergunning.

Het geboden uitstel van zes maanden voor de realisatie van een nieuw stalsysteem biedt haar dan ook geen uitweg. 'Simpelweg uitstel van executie', zegt Keller-den Dunnen. 'We zitten al zo lang te wachten op daadkracht van politici, maar we worden weer niet gehoord. Het beleid is gericht op het peloton, maar de koplopers komen met de vingers tussen de deur.'

Alarmbellen

Het feit dat sommige Brabantse coalitiepartijen een krimp van de veestapel overwegen, vindt Keller-den Dunnen zorgelijk. 'Dan gaan bij mij de alarmbellen af. Los van het leed voor al die familiebedrijven, hebben ze geen idee wat dat betekent voor het landschap. En als je bijvoorbeeld al het vee rond de Brabantse Wal weghaalt, betekent dit nog maar 17 procent minder stikstofdepositie.'

De ondernemer noemt het beschamend dat de provincie recent haar bezwaar introk tegen de bouw van een ethaankraker in Antwerpen, die voor veel depositie op de Brabantse Wal zorgt. En dat politici bakkeleien over een mogelijk verbod op niet-elektrische auto's bij natuurgebieden. 'Het gaat alleen over landbouw. Wanneer zijn de industrie en luchtvaart de beurt?', vraagt ze zich af.

'Geef ons doelen in plaats van plafonds'

Thelosen deed al in 2021 met succes een aanvraag voor de Subsidiemodules brongerichte verduurzaming stal- en managementmaatregelen (Sbv). De kalverhouder heeft een mestband die onder de roosters urine doorlaat en de dikke fractie opvangt en uit de stal transporteert. Dit gebeurt zo'n vier keer per dag en levert volgens hem een ammoniakreductie op van minimaal 50 procent.

'Zo'n innovatie moet eigenlijk nog verder worden doorontwikkeld en geoptimaliseerd, maar er komen geen vergunningen', zegt Thelosen. 'Alles ligt stil. Daar zijn de boer en natuur niet mee gebaat. Het is toch te gek dat de natuur achteruitholt en de ammoniakuitstoot met innovatie kan worden gereduceerd, maar er geen ontwikkelruimte komt. Hoe kunnen systemen dan worden geoptimaliseerd?'

De subsidieregeling is al twee jaar verlengd en loopt in 2027 af. 'Natuurlijk hebben we de hardheidsclausule nog, maar ook ik krijg geen vergunning. Niemand krijgt in Brabant een vergunning', stelt Thelosen.

Pure politiek

Het uitstel van zes maanden voor de realisatie van een emissiearm stalsysteem zegt de kalverhouder dan ook niets. 'Wat bereiken we daarmee als we toch niet door mogen met innovaties en optimalisatie, omdat we geen natuurvergunning krijgen? Iedereen wijst naar elkaar en het lijkt er steeds meer op alsof ze alleen maar minder dieren willen. Het is pure politiek.'

Thelosen stelt dat de politiek veel meer moet inzetten op innovatie. 'Innovatie is vooruitstruikelen; twee stappen vooruit, één achteruit. Maar nieuwe ontwikkelingen worden gewoon niet toegestaan en dat vind ik ontzettend jammer. Geef ons nou eens doelen, in plaats van plafonds.'

'Grond en stront moet je afstemmen'

'Ik probeer al jaren dezelfde boodschap over te brengen aan de beleidsmakers: er is een systeemtransitie nodig', begint Verhulst. 'Een heel andere vorm en organisatie van de landbouw, waarbij gezond voedsel vooropstaat. Nu is het gericht op een kostprijsmodel, met te veel dieren en te weinig grond.'

Het ging volgens Verhulst al mis toen het melkquotum eraf ging. 'Je zag dat belangenbehartigers volop inzetten op groei. En de politiek liet het gebeuren, waardoor we nu met de gevolgen zitten', doelt hij op het stikstofprobleem. 'Alles is jarenlang in werking gesteld om de verbinding tussen grond en stront te verbreken. Te veel dieren op te weinig grond betekent een mestoverschot. Dat is een belangrijke oorzaak van het probleem, hoewel het geen enkele boer individueel is aan te rekenen.'

Farce

Dat alleen innovatie een oplossing kan zijn voor het probleem, is in de ogen van Verhulst onzin. 'Een farce, want dat is een 'end of pipe'-oplossing. Je moet de manier van landbouw bedrijven veranderen. Veel minder kunstmest en veel minder import van krachtvoer.'

Wat er niet ingaat, komt er ook niet uit, redeneert Verhulst. 'Koeien met een lagere productie produceren ook veel minder mest. Op die manier kunnen zoveel mogelijk melkveebedrijven blijven bestaan. Want iedere boer die stopt, is zonde.'

Zelf denkt de melkveehouder niet aan stoppen, mede omdat zijn dochter en schoonzoon vennoot zijn in het bedrijf. 'Maar het is lastig, temeer omdat de banken PAS-melders niet willen financieren. Dus hoop ik op een systeemtransitie, zodat er voldoende stikstof vrijkomt om die ondernemers te legaliseren.'