Koeienboer Smits experimenteert met algen

Het is de heilige graal waar de veehouderij al tientallen jaren naar zoekt: een toevoegmiddel aan het rantsoen voor koeien, varkens of kippen waardoor de emissie van ammoniak uit mest daalt. Het bedrijf Ekogea, actief in mestvergisting en afvalwaterverwerking, denkt die graal te hebben gevonden met een extract van bruine algen.

Het extract zorgt voor de omzetting van het schadelijke ammoniak in mest naar ammonium, een gangbare meststof in de landbouw. Dat legt Jim Pura, vertegenwoordiger van Ekogea in Nederland, uit.

Twee manieren

Het algenextract is ontwikkeld door de Sloveense microbioloog Goran Dordic. De algen kunnen op twee manieren worden ingezet: als toevoegmiddel tijdens het mest vergisten of aan het drinkwater van de dieren.

Het toevoegen tijdens vergisting zou moeten leiden tot een efficiënter vergistingsproces en daarmee tot een hogere methaanopbrengst. In het drinkwater zorgt het extract ook voor lagere emissies van CO2 en het giftige waterstofsulfide, zegt Pura. 'Het gaat om kleine toevoegingen. Het product heeft geen invloed op de smaak van het water.'

Pluimvee en varkens

In Nederland is het algenextract beproefd door een pluimveebedrijf met vleeskuikenouderdieren en een varkensbedrijf. Volgens Pura waren de ervaringen positief. 'De voederconversie en diergezondheid verbeterden en het antibioticagebruik daalde, onder meer dankzij een beter, frisser stalklimaat.'

Maar harde cijfers op basis van metingen ontbreken. Die moeten binnenkort komen uit Maren-Kessel, vlak bij het Brabantse Oss. Daar neemt melkveehouder Martin Smits de proef op de som. Hij voegt het algenextract toe aan het drinkwater voor zijn dieren.

Smits werd een aantal jaar geleden op het spoor gezet van het algenextract. Toen deed hij mee met een pilotproject rond mestvergisting waarbij ook Ekogea betrokken was. De pilot, die enkele maanden duurde, kreeg geen vervolg.

'Mestvergisting heeft zeker potentie', blikt de melkveehouder terug. 'Maar het vergunningentraject is onzeker en de investeringen zijn fors. Bovendien ziet de wetgever vergiste mest voorlopig nog steeds als dierlijke mest. Zolang die wetgeving niet is aangepast, draagt vergisting niet bij aan verkleining van het mestoverschot.'

Regionale subsidie

Ekogea wees Smits vervolgens op de andere optie: algen toevoegen aan drinkwater. Hij ging op zoek naar financieringsbronnen, want emissiemetingen zijn kostbaar. Gemeente Oss wees hem op het fonds Regio Deal Noordoost Brabant: een innovatiepot van 40 miljoen euro, onder meer bedoeld voor vernieuwing en verduurzaming van de landbouw.

De aanvraag werd gehonoreerd met een subsidie van ruim 60.000 euro en aan het einde van stalseizoen 2023/2024 kon het experiment beginnen. DLV Advies begeleidt dit. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de uitstoot van ammoniak, maar ook naar de effecten op diergezondheid, economie en ecologie.

Meetapparatuur in de stal

Afgelopen stalseizoen paste de melkveehouder het extract toe en registreerde meetapparatuur de ammoniakemissie uit de stal. Dit stalseizoen worden opnieuw emissiemetingen verricht, nu zonder toevoegingen aan het drinkwater.

'Door beide jaren met elkaar te vergelijken, moet duidelijk worden of er sprake is van een effect', legt Smits uit. De eerste signalen stemmen hem optimistisch. 'Vorig jaar vonden we hogere concentraties stikstof in mestmonsters. Dat wijst op een lagere emissie van ammoniak.'

Alternatief stalaanpassingen

De melkveehouder ziet de inzet van het algenconcentraat als mogelijk alternatief voor dure stalaanpassingen. 'Provincie Noord-Brabant wil dat in 2026 alle bestaande ligboxenstallen zijn voorzien van emissiearme vloeren.' Daarmee is het stikstofbeleid in Noord-Brabant aanzienlijk strenger dan elders in ons land. In de praktijk betekent dat beleid het einde van de traditionele roostervloer in Noord-Brabant.

Dat is een vloer die Smits juist waardeert, mede uit oogpunt van dierenwelzijn. 'Koeien voelen zich comfortabel op roosters.' Het zou volgens hem 'geweldig' zijn, wanneer zou blijken dat algen net zo effectief zijn als dure stalaanpassingen. 'Want niet middelen zouden leidend moeten zijn voor overheidsbeleid, maar doelen. In dit geval: een lagere emissie van ammoniak uit stallen.'

Ondertussen timmert Ekogea internationaal aan de weg met het extract, zegt Pura. 'Biogasinstallaties in onder meer Groot-Brittannië en Turkije passen het product al toe. In Australië heeft een pluimveebedrijf met 17 miljoen dieren ervoor gekozen om algen toe te voegen aan het drinkwater en ook in te zetten bij de vergisting van de mest.'