Veredelaar Elly Bak: 'Microalg kan keerpunt in bedrijfsvoering worden'

'Plantenvoeding op basis van micro-algen klonk voor mij als hocus pocus', zegt Elly Bak, mede-eigenaar van Corn. Bak in Assendelft. Het bedrijf is gespecialiseerd in veredelen, vermeerderen en leveren van bromelia's en andere tropische potplanten. 'Maar we wilden graag uitproberen of het onze planten vitaler zou maken.'

Bak vertelt dat de gemeente Zaanstad haar een aantal jaren geleden in contact bracht met een bestuurder van Algae Innovations uit Zeewolde, dat op zoek was naar toepassingen voor microalgen de tuinbouw.

Bak: 'Wij werken al sinds 1980 met biologische bestrijders in ons bedrijf en zijn altijd in de weer met duurzaamheid. We vinden het leuk om nieuwe dingen uit te proberen en hebben altijd geprobeerd om daarvoor budget vrij te maken en subsidiepotten aan te spreken.'

Om onderzoek rond nieuwe teeltmethodes te begeleiden, heeft Corn. Bak twee wetenschappers in dienst. Een van hen is Eline de Vos, die zich vooral bezighoudt met bemesting. 'Je wil niet weten hoeveel aanbieders bij ons aankloppen met nieuwe middelen, die meestal hun beloftes niet waarmaken. Ik stond ook sceptisch tegenover het gebruik van microwieren als plantenvoeding.'

De Vos was dan ook verrast toen proeven met de microalgen van Algae Innovations in verschillende soorten bromelia's positieve resultaten opleverden. De bladeren van planten die half microalgen en half kunstmest kregen, waren groener en minder gevlekt dan die van planten waarvoor alleen kunstmest was gebruikt. Ook waren de planten 15 procent zwaarder dan die uit de controlegroep.

'We vonden het prachtig om te zien dat de microalgen, zelf micro-organismes, het bodemleven stimuleren en de wortels actiever maken', vertelt De Vos. 'Toch was het lastig om de balans bij de bromelia's te handhaven, omdat het heel traag groeiende planten zijn. Daarom hebben we de proeven voortgezet met onze dionaea's.' Ze legt uit dat deze vleesetende planten oorspronkelijk groeien in nutriëntarme omstandigheden en weinig nodig hebben.

Kunstmestvrij

Corn. Bak is nu drie jaar bezig met proeven om de dionaea's volledig kunstmestvrij te telen. De eerste proef omvatte tweehonderd plantjes, daarna werden het er tweeduizend en nu gaat het al om dertigduizend plantjes.

'We dienen de microalgen toe via een eb- en vloedsysteem uit een vat van 1.000 liter', zegt De Vos. 'Vervolgens zorgen zuurstof en licht dat ze hun werk kunnen doen. Uit laboratoriumanalyses blijkt dat de planten de voedingsstoffen veel efficiënter opnemen dan die uit de controlegroep. En we zien dat het vleesetende valletje wel anderhalf keer zo groot is.'

Dit zou volgens Bak een keerpunt in de bedrijfsvoering van Corn. Bak kunnen worden. 'Deze gepatenteerde microalgensoort komt uit een onuitputtelijke bron in een buitenbassin in Zeewolde. We zouden ze graag als alternatief voor NPK-meststoffen in willen zetten, want componenten daarvan, zoals fosfor, raken volgens deskundigen op.'

Bak en haar broer Peter vormen de directie van Corn. Bak, dat in 1929 is opgericht door haar grootvader Cornelis Bak. In een zelfgebouwde kas begon hij met de teelt van tulpen, lelies, zomerbloemen, vollegrondsgroente en potplanten. In 1956 was de Vriesea splendens de eerste bromelia in het assortiment.

Jacob Bak, de tweede generatie, richtte zich steeds meer op de veredeling en verkoop van jonge bromeliaplanten, zoals de Guzmania minor, Aechmea fasciata, Neoregelia carolinae, Tillandsia flabellata en Tillandsia leiboldiana. De derde generatie heeft het assortiment uitgebreid met verschillende soorten Medinilla florinilla en Medinilla magnifica en de vleesetende planten Nepenthes, Dionaea, Drosera en Sarracenia.

Kippenveredeling

'Mijn vader was een echt plantjesmens die graag planten wilde kruisen. Maar in de jaren zestig was er geen kennis en geen geld. Vandaar dat hij vanuit een boekje over kippenveredeling aan de slag ging met cactussen, bromelia's en orchideeën', geeft Bak aan. 'Een veredelingstraject duurt wel vijftien jaar, maar uiteindelijk bleek de kassenteelt meer op te leveren dan die in de vollegrond en is hij met de bromelia's verdergegaan.'

Zelf werkt Bak alweer 27 jaar in het bedrijf. Ze houdt zich bezig met veredeling, rasontwikkeling, planning en personeelszaken, terwijl haar broer verantwoordelijk is voor de financiën en de teelt.

De Vos ondersteunt Peter Bak met teeltadvies. 'Ik heb me tijdens mijn biologiestudie aan Wageningen University & Research gespecialiseerd in entomologie, insectenkunde, waarbij ik de relatie tussen gewas, plaaginsect en biologische bestrijder onderzocht', laat de wetenschapper weten.

Praktisch onderzoek

'Een aangevreten plant lokt bijvoorbeeld op afstand de juiste biologische vijand door specifieke geurstoffen af te scheiden', vervolgt De Vos. 'Zulke bevindingen hebben later enorm bijgedragen aan de biologische gewasbescherming. Maar mij trok praktisch onderzoek in het bedrijfsleven meer dan diepgaand wetenschappelijk onderzoek.'

Nadat De Vos in 1998 was afgestudeerd, kwam ze bij Corn. Bak terecht. 'Ik was altijd al gek van plantjes en in de kwekerij ging er een wereld voor me open.'

Medicinale werking

Naast de proeven met de microalgen werkt de kwekerij ook aan andere innovaties, zoals onderzoek naar inhoudsstoffen uit bromelia's met een medicinale werking. 'We verwachten dat de natuur ons de sleutel kan bieden naar een betere gezondheid', zegt Bak.

'Al tien jaar zijn we bezig met een extractenbibliotheek. Maar als je stappen wilt zetten in de toepassing, loop je tegen een draak van een wetgeving en een heel stroperig proces aan.' Het enige concrete resultaat tot nu toe is de kruidenthee die Corn. Bak onder de naam Theelers in 2021 op de markt heeft gebracht, waarin bromelia's zijn verwerkt. De thee is samen met laurierkwekerij Gova, kruidenkwekerij De Kruidenaer en kwekerij van pepers en paprika's Westlandpeppers uitgebracht.

Een andere vernieuwing is de lagenteelt van bromelia's onder Ledlicht. 'In twee cellen werken we op semipraktijkschaal aan een eigen lichtrecept', zegt Bak. 'Het is een compleet gesloten teelt op een kleiner oppervlak waarbij je zelf het klimaat instelt. Daardoor kunnen we ons personeel, dat steeds moeilijker te vinden is, gemakkelijker inplannen.'

Medewerkers

Bij de kwekerij zijn 73 mensen in dienst en in het seizoen nog eens zo'n zeven uitzendkrachten. Daarnaast werken bij Corn. Bak twaalf mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt via sociaal ontwikkelbedrijf Pantar in Amsterdam.

Het bedrijf produceert zo'n 18 miljoen planten per jaar, waarvan 70 procent bromelia's, 25 procent vleesetende planten en 5 procent andere producten. De belangrijkste klanten zijn kwekers over de hele wereld. 'We exporteren veel, onder andere naar de Verenigde Staten, Mexico, Brazilië, China en Japan', zegt Bak.

'Export is al lastig geworden door de gestegen transportkosten, maar met de hoge gasprijzen zijn we aan het heroverwegen hoe we verder willen met ons bedrijf. Onze uitbreidingsplannen hebben we voorlopig maar op een laag pitje gezet', vervolgt de ondernemer.

Tweehonderd zonnepanelen

Bak prijst zich gelukkig dat Corn. Bak 30 procent van zijn warmte af kan nemen via het nabijgelegen afvalbedrijf Afvalzorg en dat ze tweehonderd zonnepanelen op de schuur hebben liggen. 'En de gemeente Zaanstad wil op de langere termijn warmte uit waterstof halen. Maar we hopen vooral dat de overheid op korte termijn wil bijspringen. Tenslotte is de tuinbouw de grootste exporteur van de bv Nederland.'

De ondernemer vertelt dat veel gezinnen afhankelijk zijn van haar bedrijf. 'We hebben vorige week nog twee veertigjarige jubilarissen gehad, Bak is echt een 'way of living'. Mensen blijven hier lang werken en het voelt vaak alsof we een grote familie zijn.'