Recensie: 'De Horst aan de Oude Beek' vermomt geschiedenis als familiekroniek

De inmiddels gepensioneerde Jos Geerligs bracht een groot deel van zijn werkende leven door in en om het agrarisch onderwijs. De ondertitel van zijn 542 pagina's dikke werk zegt veel over hoe hij naar de landbouw kijkt: bijdragen aan voedselzekerheid. Het is ook een ondertitel waar de opzet in doorschemert, het boek staat vol tabellen en chemische formules. Wie bij de familiegeschiedenis wil komen, moet ook pagina's Napoleontische staatsinrichting doorakkeren.

Hoewel er in de nauwgezette studie van familiebanden, teeltwijzen en economische ontwikkelingen veel liefde voor het boerenvak zit, is Geerligs niet kritiekloos. Zijn beschrijving van arme zandgrond die door decennialange bemesting vruchtbaar wordt, eindigt bij de bedekte constatering dat het tijd wordt om te minderen. Met bemesten en met het eten van vlees.

Geerlings deelt de drie generaties waarover hij schrijft voor het gemak in drie stereotypen. Die gelden misschien voor de persoon, maar net zo goed voor de tijd waarin ze boerden. Achtereenvolgens komen de geschiedenissen aan bod van de stoïcijn die leeft in berustende zekerheid, de opbouwer in een nieuwe tijd vol techniek en vooruitgang en de gefrustreerde boer die tegen de grenzen van het maakbare aanloopt. Dit alles is gelardeerd met anekdotes en vooral heel veel details, zijpaadjes en noten.

'Schrijven is schrappen'

Zijn al die uitweidingen echt nodig? De liefhebber van geschiedenis zal zich er niet aan storen. Want net zo goed als het gaat over generaties Geerligs, gaat het over de geschiedenis van de Achterhoek en van het boeren op zandgrond. Toch, Herman Finkers had een punt toen hij zei: 'Schrijven is schrappen en zo schrap ik mijn voorstelling bij elkaar'. De citaten uit officiële geschriften, de soms vele noten bij een passage, het is wel veel en waarschijnlijk niet even nodig.

Voor een leuke familiegeschiedenis is De Horst een stevige pil. Bij de presentatie van het boek, tipte Geerligs vrouw dan ook: 'Af en toe een stukje lezen over wat je interessant vindt.' Alles bij elkaar gaat het boek ook niet zozeer over een familiegeschiedenis als wel – heel vrij naar de Zuid-Amerikaanse schrijver Gabriel Garcia Marquez – over boeren in tijden van landbouw.
<hr>
'De Horst aan de Oude Beek' is uitgegeven door Achterhoekse Boeken.