'Wiersma legt legalisatie van PAS-melders bij de boer zelf'

Wiersma noemt in de donderdagavond verstuurde Kamerbrief een aantal sporen om de PAS-melders te legaliseren. Zo werkt het kabinet aan de invoering van een al eerder geopperde juridisch houdbare en wetenschappelijk verantwoorde ondergrens voor stikstofdepositie. Mocht deze ondergrens onderbouwd kunnen worden, dan verwacht Wiersma dat dit voor veel PAS-melders betekent dat zij geen vergunning meer nodig hebben. Wel erkent ze in haar brief dat het nog onzeker is of de rekenkundige ondergrens er komt.

Een andere oplossingsrichting is wat het ministerie de 'individuele route' noemt. Hiervoor vraagt het kabinet aan PAS-melders om, met hulp vanuit de overheid, te onderzoeken of het mogelijk is om via aanpassingen in de bedrijfsvoering minder stikstof uit te stoten waardoor de melding wordt opgelost. Dit kan door gebruik te maken van innovaties of een schadevergoeding voor de kosten die worden gemaakt voor legalisatie. Het ministerie wil hiervoor zakenbegeleiders aanstellen.

Gebiedsgerichte oplossing

Verder wil de minister een gebiedsgerichte oplossing zoeken voor de PAS-melders. Het idee van deze route is dat in een gebied juridisch geborgde en afdwingbare afspraken op gebiedsniveau gemaakt worden. Die afspraken moeten met zekerheid leiden tot de hoeveelheid stikstofreductie die nodig is voor de natuur. Daarna kunnen PAS-melders een vergunning krijgen. Dit spoor moet nog worden uitgewerkt.

Donderdagochtend lekte al uit dat Wiersma de wettelijke termijn om PAS-melders te legaliseren met drie jaar wil verlengen. Hiervoor is een wijziging van de Omgevingswet nodig. De landbouwminister heeft gemeld dat zij dit traject op korte termijn opstart.

Wiersma schrijft ook dat zij zal proberen om handhaving te voorkomen. Om niet te handhaven, moeten provincies kunnen aantonen dat er een redelijk evenwicht is tussen de belangen van de PAS-melders en de bescherming van de natuur. Het Rijk gaat via aanvullende maatregelen de mogelijkheden vergroten om stikstofruimte vrij te maken. Dit soort maatregelen zijn het meest effectief bij de rechter, om zo sluitend aan te kunnen tonen dat natuurdoelen worden gehaald.

Boerenorganisaties verontrust

LTO Nederland, het NAJK en Agractie vinden dat boeren door het verlengen van de wettelijke termijn met drie jaar langer in onzekerheid blijven. LTO Nederland vindt uitstel ook juridisch risicovol, omdat er geen zicht op zekerheid wordt gegeven. De organisaties roepen de minister op om binnen de gestelde termijn actie te ondernemen.

Ook vindt LTO Nederland dat de overheid de verantwoordelijkheid voor het legaliseren van boeren en tuinders steeds meer bij hen zelf neerlegt via de zogenoemde 'individuele route'. De verantwoordelijkheid voor legalisatie ligt bij het Rijk en moet daar ook blijven, vindt de belangenbehartiger.

Wat LTO Nederland betreft had in de Kamerbrief expliciet aangegeven moeten worden dat vanuit de beëindigingsregelingen Lbv of Lbv-plus ruimte gereserveerd wordt voor het legaliseren van PAS-melders. 'Daarmee zou ook met meer overtuiging een handhavingsverzoek terzijde kunnen worden geschoven', staat in een schriftelijke reactie.

Individuele trajecten als innoveren, omschakelen, stoppen of verplaatsen worden gepresenteerd als opties, maar de realiteit is dat deze trajecten vaak beperkt uitvoerbaar zijn, vindt LTO Nederland. Het toepassen van innovaties is slechts beperkt mogelijk door het ontbreken van vergunningen, schrijft de organisatie. 'Verplaatsing is complex en stoppen-zonder-alternatief is voor ons helemaal geen bespreekbare optie.'

Schiphol en infrastructuur

'Boeren en tuinders dreigen wederom de dupe te worden van falend beleid', schrijft LTO Nederland. De organisatie vindt dat PAS-melders en interimmers langer in onzekerheid blijven, terwijl de overheid 'de bal vooruit blijft trappen'. 'Dit is niet te verantwoorden in een situatie waarin bedrijven als Schiphol of de aanleg van infrastructuur wel gelegaliseerd worden.' De belangenbehartiger vindt de eerste stap het daadwerkelijk reserveren van stikstofruimte voor de PAS-melders.

Het NAJK ziet ook weinig oplossingen in de plannen van Wiersma. 'Voor PAS-melders is de onzekere periode nog niet voorbij, want legalisatie moet nog plaatsvinden. Voor interimmers biedt de brief helemaal geen oplossing en dat is kwalijk. Jonge ondernemers die behoren tot deze categorieën kunnen hierdoor nog steeds niet bouwen aan een toekomst. Daar hebben ze een geldige natuurbeschermingswetvergunning voor nodig, anders komt er geen financiering los bij banken om te investeren in een renderend en duurzaam bedrijf', aldus voorzitter Roy Meijer.

'In onze ogen is deze brief enkel een oplossing voor PAS-melders die een referentie hebben uit een eerdere milieu- of hinderwetvergunning', zegt Meijer. 'Zij kunnen mogelijk met behulp van emissiearme stalsystemen minder uitstoten en binnen hun referentie blijven, mits provincies bereid zijn een natuurbeschermingswetvergunning af te geven. Dat is voor deze bedrijven positief, mits de schade wordt vergoed. Heb je geen referentie, dan zien wij nog niet direct een oplossing.'

Het stoort Meijer dat in de brief van Wiersma niets staat over interimmers. Dit zijn bedrijven of activiteiten die al actief waren voordat in februari 2009 nieuwe Europese wetgeving dwong tot aanvraag van een milieuvergunning. Daarbij heeft vanwege onduidelijkheid in de landelijke regels geen vergunningverlening plaatsgevonden op basis van een passende beoordeling. Dat had wel gemoeten.

'Het lijkt wel alsof interimmers volledig van de radar zijn verdwenen bij dit kabinet en daarmee lijkt een oplossing voor hen heel ver weg. Den Haag lijkt maar moeilijk te beseffen dat naast PAS-melders ook interimmers niet kunnen investeren in de toekomst zonder een geldige natuurbeschermingswetvergunning', aldus Meijer.

Niet wettelijk gehandeld

Ook Agractie Nederland is niet te spreken over het feit dat de minister voornemens is het legalisatieprogramma met drie jaar te verlengen. 'De PAS-melders zitten door overheidsschuld al jaren in onzekerheid en kunnen hun bedrijf niet ontwikkelen. Dit had al lang geregeld moeten zijn. Niet uitstellen, maar oplossen dus.'

Agractie vindt dat de minister en haar ambtsvoorgangers niet wettelijk hebben gehandeld: zij hadden moeten anticiperen op het feit dat de maatregelen binnen het legalisatieprogramma niet toereikend waren en niet tijdig uitgevoerd zouden worden. De organisatie beraadt zich op de eerder aangekondigde juridische stappen tegen de minister.