'Neem regie in gewasbescherming'

Hieronder beschrijf ik drie voorbeelden over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de praktijk:

• Het ministerie van LVVN publiceert over de middelenverkoop in Nederland. Daaruit blijkt dat de verkoop van werkzame stoffen in gewasbeschermingsmiddelen de afgelopen tien jaar fors daalde met ruim 50 procent.
• Pesticide Action Network Netherlands onderzocht in 2021 monsters van voorjaarsbloembollen op resten van bestrijdingsmiddelen. Bij een nieuwe steekproef in 2024 bleek dat bloembollen nu aanzienlijk minder residuen bevatten.
• Het aantal rechtszaken tegen gewasbeschermingsmiddelen is in de afgelopen jaren fors toegenomen, met tot nu toe alleen directe gevolgen voor individuele telers. Op de lange termijn kunnen echter bijna alle boeren en tuinders worden getroffen als jurisprudentie leidt tot extra beperkingen op het gebruik van gewasbescherming.

De actualiteit vraagt om stappen vooruit door de landbouw. Blijft de sector in de verdediging of neemt hij de regie met een ambitieus aanvalsplan? Steeds meer chemische middelen verdwijnen van de markt, onderzoek naar nieuwe producten stagneert en zelfs de toelating van groene alternatieven hapert. Dit alles leidt tot een verdere afname van beschikbare gewasbeschermingsmiddelen.

Een defensieve houding past niet meer en brengt zelfs het bestaansrecht in gevaar. Proactief handelen is nu noodzaak om de controle over gewasbescherming te herwinnen en maatschappelijk draagvlak voor een moderne en duurzame landbouw te behouden.

Als de sector zich blijft verdedigen, zullen markt en maatschappij met nog meer restricties komen. Op het eigen erf kan al veel bereikt worden met een integrale aanpak van weerbare teelt, rassenkeuze en technologie. Mijn advies is om zelf bovenwettelijke duurzame doelen te formuleren. Agrarisch ondernemers behouden daardoor hun keuzevrijheid. Voor onkruidbestrijding kun je bijvoorbeeld (nog) ambitieuzere doelen stellen dan voor schimmelbestrijding.

Individuele keuzes

Laat boeren en tuinders individuele keuzes maken in het reduceren van gewasbescherming tegen onkruid, schimmels, plaagdieren of bacterieziekten. Zorg er bovendien voor dat deze doelstellingen zo goed mogelijk aansluiten op bestaande duurzaamheidsinitiatieven die nu al op het boerenerf landen.

Met eigen regie en ambitie ontstaat ruimte om gerichte vragen te stellen aan marktpartijen, bank en overheid. Voor ketenpartners geldt de vraag of zij bereid zijn een 'mindere kwaliteit' te accepteren en minder productie te compenseren bij een forse extra reductie van gewasbescherming.

Voor ons als Rabobank geldt de vraag met welke financieringsproducten wij kunnen helpen om het middelengebruik verder te reduceren. Aan de overheid kan worden gevraagd om een versnelde toelating van laagrisicostoffen en groene chemie, het formuleren van langjarig doelenbeleid en het opstellen van uniforme doelen voor verduurzaming. Een grotere verantwoordelijkheid van de overheid bij het ondersteunen van ondernemers, onderzoek en onderwijs met als doel vermindering van chemische gewasbescherming is dan ook niet meer te veel gevraagd.

De grote vraag is dus: ga je voor de aanval of blijf je in de verdediging?