Mengsel niet beter dan beste enkelvoudige groenbemester

Zwarte grond is dode grond. Groen is beter. Deze vuistregel hanteert akkerbouwspecialist Erik Nagelhoud van coöperatie Agrifirm. Hij is een van de inleiders op een bijeenkomst van Agrifirm over groenbemesters in het Noord-Hollandse Wieringerwerf.

Samen met onderzoeker Thea van Beers van Agrifirm probeert de akkerbouwspecialist aanwezige akkerbouwers van praktische handvatten te voorzien om direct toe te passen op hun bedrijf.

Sponswerking

De opmerking over zwarte grond krijgt direct weerwoord uit de zaal. Soms is zwart beter, reageert een akkerbouwer uit Anna Paulowna. Kaal land voert het water sneller af, redeneert hij. Grondbewerking en zaaien van een groenbemester maken de bouwvoor los en dat werkt als een spons. Dat houdt veel meer water vast, is zijn ervaring.

De sponswerking is voor een belangrijk deel te voorkomen door de grond voor het zaaien van de groenbemester ondiep te bewerken, luidt het advies. 'Er komt steeds meer bij kijken bij toepassen van groenbemesters. Toch is het in alle gevallen goed om de bodem bedekt te houden', geeft Van Beers mee.

Nagelhoud zegt dat er veel kennis is opgedaan met groenbemesters. Toch is deze kennis nog maar een tussenstand en komt er steeds weer wat bij. 'We weten veel, maar ook veel niet.'

Stikstofuitspoeling tegengaan

Groenbemesters kunnen worden ingezet om aaltjes te bestrijden, maar ook om stikstofuitspoeling tegen te gaan. Daarnaast kunnen vlinderbloemigen stikstof vastleggen dat weer een besparing kan opleveren in de stikstofgift in het volggewas. 'Maar je kunt niet zomaar alle groenbemesters toepassen. Je moet oppassen welke risico's je binnenhaalt', waarschuwt de akkerbouwspecialist.

In de afgelopen jaren hebben mengsels van groenbemesters een flinke opgang gemaakt. Dat blijkt in sommige gevallen goed te werken. 'Een mengsel heeft als voordeel dat er altijd wat slaagt. Aan de andere kant is een mengsel niet beter dan de best presterende enkelvoudige groenbemester', stelt Nagelhoud.

De akkerbouwspecialist laat op het proefveld zien dat de praktijk ook weerbarstiger is dan de theorie. Zo is het in het gezaaide mengsel zoeken naar soorten die zijn gezaaid, maar het hebben afgelegd ten opzichte van andere soorten.

Verschillende oorzaken

Zaaitijdstip, hoeveelheid stikstof in de grond, gehakseld stro, rupsen, slakken en droogte zijn enkele oorzaken die het slagen van een mengsel in de weg kunnen zitten. Daar komt bij dat mengsels duurder zijn dan enkelvoudige groenbemesters. Met een goede combinatie van groenbemesters die op verschillende dieptes wortelen, is een mooie structuur in de bodem te realiseren.

Aan de andere kant houdt Van Beers boeren voor dat ze hun perceel niet tekortdoen met enkelvoudige groenbemesters. 'Problemen los je op met enkelvoudige groenbemesters. Mengsels leveren een mooie beworteling op verschillende dieptes. Wat je doet, bepaalt het resultaat. Niets doen is altijd slecht.'

Wat stro betreft legt Nagelhoud uit dat er voor de vertering van 1 ton 7 kilo stikstof per hectare nodig is. Verhakselen van de stengeldelen levert 4 tot 8 ton stro per hectare op. Daar komt nog eens 2 tot 3 ton stro bij van de stoppel.

Aaltjes sterk bepalend

Bij de keuze van een groenbemester zijn aaltjes in de bodem sterk bepalend, zegt Van Beers. Zij verwijst naar de website best4soil.eu met het aaltjesschema dat bij het maken van de juiste keuze kan helpen. Bladrammenas met resistentie tegen chitwoodi legt de meeste stikstof vast en kan stikstofuitspoeling in grote mate voorkomen.

Uitspoeling vindt vooral in het najaar plaats en treedt nauwelijks op in het voorjaar, stelt Nagelhoud. Daarbij is neerslag van grote invloed. In een droge winter spoelt slechts 10 kilo zuivere stikstof uit, terwijl dat in een natte winter kan oplopen tot 200 kilo.

Onderzoek in Flevoland wijst uit dat aardappelen 100 tot 150 kilo stikstof in de bodem kunnen achterlaten. Bladrammenas met een gewashoogte van 1 meter neemt 150 kilo stikstof per hectare op. De stikstofopname van gele mosterd is bij dezelfde gewaslengte 100 kilo. Bij winterrogge of Italiaans raaigras loopt de opname afhankelijk van de gewashoogte op tot 75 kilo.

Ontwikkeling bekijken

Nagelhoud adviseert akkerbouwers om na het zaaien van de groenbemester met de schop het land op te gaan om te zien hoe de groenbemester zich ontwikkelt. 'Soms staat er bovenop een kleine plant en kun je weleens worden verrast door een groot wortelstelsel dat zich in de grond ontwikkelt.'

Al met al is er nogal wat te kiezen wat groenbemesters betreft. Belangrijkste is volgens Nagelhoud dat de akkerbouwer van tevoren een goede afweging maakt. 'Wat is je doel en waar wil je naartoe werken.'

Bladrammenas moet je vroeg zaaien, anders moet je kiezen voor gele mosterd. Vroeg zaaien van een groenbemester is altijd een goed idee. Daarbij geeft de akkerbouwspecialist graag een wijsheid mee: 'Een groeidag in juli is hetzelfde als een week in augustus en een maand in september en oktober.'