Arbeid en energie drukken hard op kostprijs van Zwitserse groenteteler

Groentekwekerij Gutknecht Gemüse in Ried bei Kerzers ligt in het centrum van Fribourg Seeland, ook bekend als 'de groentetuin van Zwitserland'. Dit is een gebied tussen Bern en de Alpen. Als je door Fribourg Seeland rijdt, voel je nog geen druk op de oren. Wel moet je een versnelling terugschakelen om met voldoende toeren over de heuvels te trekken.

Gezien de goede stand van de gewassen leent het gebied zich prima voor groenteteelt. Gutknecht Gemüse wordt gerund door Thomas Etter, de partners Bruno en Karin Gutknecht en Pascal Gutknecht. De ondernemers verbouwen prei, ijsbergsla, knolselderij, aardappelen en diverse koolgewassen op in totaal 130 hectare. Daarnaast heeft het bedrijf 7 hectare onder glas en folie bestemd voor tomaten en komkommers.

In het seizoen werken ongeveer 120 mensen uit acht verschillende landen bij de groentekwekerij. 'We hebben een arbeidsintensief bedrijf', zegt Pascal Gutknecht. Hij zet daarom steeds meer in op automatisering, bijvoorbeeld in de tomatenteelt.

In de verwerkingsruimte komen de met de hand geoogste kastomaten automatisch op karren binnen. Een machine verpakt de tomaten en een robot plaatst de dozen op pallets. 'Twee of drie werknemers doen tijdens het verwerkingsproces een kwaliteitscontrole, de rest gebeurt automatisch', legt de teler uit.

Volgens Gutknecht wordt het, net als in Nederland, steeds lastiger om aan personeel te komen. De Zwitserse ondernemers zijn zuinig op hun werknemers en zorgen voor goede arbeidsvoorwaarden. 'Dat resulteert in een fijne en gezellige werkomgeving', zegt de ondernemer. Dat valt ook op tijdens het bedrijfsbezoek.

'Een goede werksfeer vind ikzelf ook belangrijk, want met onze werknemers breng ik meer tijd door dan met mijn vriendin', grapt Gutknecht. In het seizoen werkt het personeel 52 uur per week, in de winter is een werkweek hooguit 40 uur.

Door de gemaakte overuren, vooral in de zomer, hebben de medewerkers 's winters afwisselend een paar maanden vakantie. Een werknemer verdient bij Gutknecht Gemüse minstens 4.000 Zwitserse frank per maand, omgerekend zo'n 4.230 euro. Een goed salaris, maar een flinke kostenpost voor het bedrijf. Loon is overigens niet de enige post die de bedrijfskosten omhoog jagen.

Want de stijgende energieprijzen van de afgelopen jaren zijn ook Zwitserland niet bespaard gebleven. Vooral intensieve glasgroenten zoals tomaten zijn getroffen door de tijdelijke explosie van de gasprijzen.

Daarbij zette Migros als een van de grootste afnemers van Zwitserse groenten druk op de glastuinders. De duurzaamste supermarktketen in de wereld eist dat zijn leveranciers, zoals Gutknecht Gemüse, uiterlijk in 2025 overstappen op fossielvrije verwarming.

De door Migros gestelde deadline voor de uitfasering wordt door velen als onrealistisch beschouwd, maar Gutknecht heeft het verwarmingssysteem al omgebouwd. Een grote investering, maar de teler hoopt hiermee op termijn flink op energiekosten te besparen.

'We zijn sinds begin dit jaar aangesloten bij een warmtenetwerk dat warmte genereert uit regionale houtsnippers en afvalhout', zegt Gutknecht. 'Via ondergrondse warmwaterleidingen worden we voorzien in onze verwarmingsbehoeften en hiermee voldoen we aan de eisen van onze klanten.' De stroombehoefte komt voor bijna 70 procent van eigen zonnepanelen. 'We willen op korte termijn nog meer panelen aansluiten.'

De afzet van Gutknechts' producten loopt grotendeels via een regionale producentenorganisatie. Deze organisatie zorgt dat de groenten terechtkomen bij retailers zoals Migros. Met afnemers spreekt Gutknecht mondeling een vaste prijs af, al wijken beide partijen daar in goed overleg nog weleens van af. Op contract een prijs vastleggen is een te groot risico, want op de vrije markt voor groenten in Zwitserland heerst al jaren een constante prijsdruk.

Deze onstabiele situatie leidde ertoe dat Gutknecht investeerde in een eigen landwinkel, waar hij zijn eigen tweedeklasgroenten verkoopt die niet voldoen aan de strenge kwaliteitscriteria die de handel eist. 'We kunnen in de winkel onze eigen prijs bepalen', noemt de teler als groot voordeel.

'Met de goedlopende winkel erbij lukt het steeds beter om de hoge loonkosten en dure investering in onze energievoorziening te compenseren. Maar we merken nu wel de impact van de inflatie. Consumenten kiezen dan toch vaker voor goedkopere producten in de supermarkt', verklaart Gutknecht.