2023-2024 is het natste groeiseizoen ooit gemeten

In totaal viel in de periode van 1 augustus vorig jaar tot en met 31 juli 1.293 millimeter regen, blijkt uit de gegevens van het KNMI. Dit is het gemiddelde van dertien weerstations verspreid over Nederland. Volgens het weerinstituut is dit de grootste hoeveelheid neerslag ooit gemeten in een reeks van twaalf maanden sinds het begin van de metingen in 1906. Normaal rekent het KNMI op 700 tot 800 millimeter neerslag per jaar.

Eerder in een reportage vanwege het extreem natte voorjaar verzuchtte Sander Tacken, van het grote landbouwbedrijf Taco Agro in het Limburgse Meterik, dat de sporen in zijn gewassen al vanaf oktober 2023 langer dan acht maanden vol met water hebben gestaan. Taco Agro moest eind mei nog 75 procent van de aardappelen poten en had een ruime achterstand bij de inzaai van diverse groentegewassen.

In een analyse op het weer van 2024 verklaart klimaatexpert Peter Siegmund van het KNMI dat dit jaar vooral sprake is van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. ‘Afgelopen voorjaar was er bijna voortdurend een westelijke stroming waardoor er vanaf de Atlantische oceaan ongekend veel depressies onze kant op kwamen. Naast veel neerslag zorgden de depresses ook voor overwegend somber weer.’

Siegmund stelt dat het extreem natte jaar zeer beperkt toe te schrijven is aan klimaatverandering. Hij erkent dat het een uitzonderlijk jaar is voor wat betreft de weersomstandigheden, maar verwacht geen trend of extra grote kans dat de komende jaren opnieuw zulke extreme neerslaghoeveelheden te verwachten zijn.

‘Slechts het warmere oceaanwater is voor een deel het gevolg van klimaatverandering. De warme lucht kan daardoor meer vocht vasthouden en dat zorgt voor zwaardere buien. De depressies worden vooral veroorzaakt door temperatuurverschillen en daarmee samenhangende luchtdrukverschillen boven de oceaan.'

Met El Nino is er ook geen verband volgens de klimaatexpert. 'Dat verschijnsel zorgt voor opwarming van het oostelijk deel van de Stille Oceaan rondom de evenaar en wij zijn voor ons weer vooral afhankelijk van de Atlantische Oceaan’, verklaart Siegmund.

De neerslaghoeveelheden die het KNMI voor 2024 noteert, laten zien dat het voorjaar extreem nat was in het zuidoosten en het zuidwesten van Nederland. In juni en juli en voor een deel in augustus zijn de noordelijke provincies en ook Flevoland vaker getroffen door zwaardere buien. Voor het hele land verwacht het KNMI per begin september dat de gemiddelde neerslag over het hele jaar 2024 uitkomt op ongeveer 1050 millimeter. Dat is uiteindelijk ongeveer 100 millimeter minder nog dan het jaar ervoor, toen viel de meeste neerslag in het najaar.

Minder zonuren

Naast de vele neerslag was het voorjaar van 2024 ook warmer dan gemiddeld en viel het aantal zonuren naar verhouding tegen. De gemiddelde temperatuur gemeten in De Bilt schat het KNMI voor 2024 nu op 11,8 graden Celsius. Dat is 1,3 graden hoger dan het langjarig gemiddelde. De zonnestraling in watt per vierkante meter wordt voor het hele jaar ongeveer 4 procent lager ingeschat dan in 2023. De stralingscijfers van het KNMI laten zien dat dit vooral is toe te schrijven aan een daling van het aantal zonuren in het voorjaar en ook in de zomer.

Vooral de natte start van het groeiseizoen had dit voorjaar tot gevolg dat veel gewassen relatief laat gepoot en gezaaid zijn. Dat heeft uiteindelijk een behoorlijke invloed op de teeltresultaten van dit jaar. Nadelig voor de opbrengsten is daarnaast de relatief hoge ziektedruk, vooral van de schimmelziekten, door het warme en vochtige weer.

Over maatregelen die gewastelers kunnen nemen om beter om te gaan met extreme klimaatomstandigheden geeft het KNMI geen adviezen, stelt Siegmund. Wel geeft hij aan dat het verstandig blijft om in teeltstrategieën te blijven uitgaan van meer neerslag in de winter en vaker droogte in de zomer.

Door de oplopende temperaturen en de daarmee eerdere start van het groeiseizoen, overweegt het weerinstituut volgens de klimaatexpert het neerslagtekort 1 maart te berekenen. ‘Nu is dat vanaf 1 april. Maar omdat door de hogere temperaturen de van planten steeds vroeger in het jaar op gang komt, is een eerdere begindatum voor bepalen van het neerslagtekort zeker relevant.’