'Er ontstaat nu ruimte om anders tegen de materie aan te kijken'

Met het aantreden van het nieuwe kabinet en de presentatie van het hoofdlijnenakkoord zijn er duidelijke signalen dat er een andere wind gaat waaien. NSC-Kamerlid Harm Holman ziet het effect al in de agrarische sector. 'Er is een positievere sfeer ontstaan bij boeren.'

Nu is het besef gekomen dat het misschien over een andere boeg moet

Harm Holman, Tweede Kamerlid NSC

Landbouwminister Femke Wiersma heeft nu de taak om het hoofdlijnenakkoord uit te werken tot een regeerakkoord met gedetailleerd beleid. 'Ze heeft de wil om met de Tweede Kamer aan de slag te gaan om de problemen in de sector aan te pakken', zegt Holman. 'Ik ben optimistisch dat het haar gaat lukken.'

Hoe kijkt u naar het hoofdlijnenakkoord?

'In het hoofdlijnenakkoord is een aantal uitgangspunten gedefinieerd: we willen geen onteigening, geen gedwongen krimp en we gaan alles in het werk stellen om een generieke korting op dier- of fosfaatrechten te voorkomen. Maar als je dat zegt, dan ben je verplicht om maatregelen te nemen om te zorgen dat dat niet gebeurt. Door de verlaging van het mestplafond met 10 procent dreigt vooral de melkveehouderij een forse overschrijding te hebben van fosfaat. Een generieke korting van 10 tot 15 procent dreigt voor melkveehouders.'

Er staat ook veel niet in het akkoord.

'Dat klopt. Het akkoord ging echt over hoofdlijnen zoals het mestprobleem en het verlies van de derogatie. Wat er niet in staat, waar we het ook niet over hebben gehad, is de volgende stap: waar willen we naartoe? We kunnen een discussie voeren over wat de grootste problemen zijn, hoe we die oplossen en hoe we een toekomstgerichte, sterke landbouw krijgen. Er ontstaat nu werkelijk ruimte om anders tegen de materie aan te kijken.'

Hoe moeten we het mestprobleem aanpakken?

'Het is een grote opgave. Je kunt aan drie knoppen draaien. Eén is Brussel. Twee is innovatie, maar dat is van vandaag op morgen niet geregeld. Drie is de hoeveelheid mest verminderen. Daar hebben we twee instrumenten voor. Het eerste is 30 procent afroming van dierrechten bij verkoop. Dat gaat niet ten koste van boeren die willen blijven. Het tweede is een permanente opkoopregeling. In feite betekent dit dat je het plan van voormalig landbouwminister Piet Adema zo snel mogelijk, onverkort, moet uitvoeren.'

Wat doen we met het stikstofvraagstuk?

'De eerste motie die wij hebben ingediend, ging over de rekenkundige ondergrens van 1 mol per hectare per jaar voor stikstofdepositie. De juridische haalbaarheid daarvan wordt nu onderzocht. Ik hoop dat de Raad van State daar straks een uitspraak over doet waar wij mee verder kunnen.

'De vraag is hoe we voor instandhouding van de natuur zorgen. Elk land in de Europese Unie heeft dat verschillend opgepakt. Maar wij hebben een ingewikkeld systeem gemaakt door de instandhouding van de natuur zo nauw aan stikstof te verbinden. Van een aantal doelstellingen weten we zeker dat we ze nooit halen. Hoelang gaan we daarmee door? Of kijken we welke drukfactoren er verder spelen en welke doelen realistisch zijn?'

Wat vindt u van de Lbv- en Lbv-plusregeling?

'Ik vind de opkoopregeling voor piekbelasters (Lbv-plusregeling) suboptimaal en niet logisch op een aantal punten omdat je de verkeerde bedrijven opkoopt. Waarom zou je een groot modern bedrijf op 20 kilometer afstand van een Natura 2000-gebied opkopen, omdat dit niet aantoonbaar een depositie heeft op het natuurgebied? Dat gaat er bij mij niet in.'

Wat vindt u van de rol van Brussel?

'Op grond van de Europese verordeningen ligt er een aantal duidelijke opgaven op het gebied van emissie en natuur. We kunnen de discussie voeren over de doelen die wij op grond van Europees beleid hebben geformuleerd. Hebben we die vertaling goed gedaan?

'Als je vervolgens naar Brussel gaat om te kijken welke opgave anders kan worden ingevuld, dan moet je een goed pakket voorstellen meenemen. Als je niets meeneemt, dan kom je ook met niets thuis. Ik denk oprecht dat als je een goed plan hebt, je bijvoorbeeld graslandderogatie vorm kunt geven. Maar als je denkt dat de hele derogatie wordt teruggedraaid en dat alles bij het oude blijft, dan is dat veel te optimistisch.'

Wat is het alternatief?

'Plan B is innovatie. Dat kun je in de dure technieken zoeken, maar dat is een grote uitdaging voor de boer. Wat ik de meest simpele vorm van innovatie vind, is de koe beter voeren. Efficiënter voeren, maar vooral de dierlijke mest veel efficiënter aanwenden bij de groei van gras en gewassen. Dat zou de kortste klap zijn.'

Dat efficiënter aanwenden moet zijn bewezen.

'Ja, en dat is de grote uitdaging. Hoe kun je iets gecertificeerd krijgen? Dat geldt in het algemeen voor innovatie. Er zijn veel initiatieven en het moeilijke is die innovaties juridisch te borgen. Het derde punt is om die innovaties in een instrumentarium te gieten, zodat boeren ook kunnen aantonen wat ze doen. Dan kunnen ze erop worden afgerekend. Als ze bijvoorbeeld het ureum naar beneden brengen, dan krijgen ze het voordeel om meer dierlijke mest uit te rijden.

'Dat soort principes kunnen we uitwerken. Boeren die het goed doen, moeten worden beloond voor hun goede gedrag. Dan gaan we naar doelsturing en bedrijfsspecifiek meten.'

En gebruik van renure?

'Renure is hartstikke duur. Voor een heleboel boeren zal dat te duur en niet interessant zijn. Het is veel goedkoper als je minder kunstmest gaat strooien en meer mest gewoon mag aanwenden.'