Wiersma onderzoekt alle opties, ook mestopslag in zakken

Het mestplan van Adema behelst onder meer een brede bedrijfsbeëindigingsregeling, afromen van dier- en fosfaatrechten bij niet-familiaire overdracht en het invoeren van een graslandnorm. Dit plan wordt gesteund door de meerderheid in de Tweede Kamer en de Kamerleden dringen er bij de minister op aan dit over te nemen. Wiersma wil de komende weken nog eens goed naar de plannen kijken voor ze er een besluit over neemt.

Het plan van Adema bevat volgens Wiersma 'goede bouwstenen'. Ze wil die onderdelen meenemen in haar aanpak die ze de komende weken gaat uitwerken. De minister wil daarbij niet vooruitlopen op de onderdelen die ze uit het plan overneemt. 'Dat zou onzorgvuldig zijn.' Ze benadrukt wel dat de oplossingen in lijn zijn met internationale afspraken en verdragen. Gedoogconstructies om meer mest kwijt te kunnen, wijst ze daarom af.

Om te beginnen wil Wiersma in eerst kaart brengen hoeveel de mestproductie daalt door eerder gestarte ingrepen, zoals de Landelijke Bedrijfsbeëindigingsregelingen (Lbv's). Met andere woorden, ze wil zien hoe ver het doel nog weg is van de realiteit. 'Ik wil dit zorgvuldig doen en voorkomen dat we harder ingrijpen dan nodig is.'

Mestproductie

Wiersma ziet mogelijkheden op drie punten: het vergroten van de plaatsingsruimte, het verminderen van de productie en export van dierlijke mest. Het vergroten van de plaatsingsruimte kan door de terugkeer van derogatie, de uitzondering op Europese mestregels.

De minister geeft aan de ze over enkele weken naar Brussel gaat voor een gesprek met de Europese Commissie. Dit moet uiteindelijk leiden tot een nieuwe vorm van derogatie die de mestplaatsingsruimte vergroot. Wiersma benadrukt dat zoiets alleen kans van slagen heeft als er een goed onderbouwd plan aan het verzoek ten grondslag ligt. Ook zegt ze erbij dat er geen garantie op succes is.

Langer uitrijden

Daarnaast wil ze andere opties overwegen, zoals het verlengen van de periode voor het uitrijden van mest. Dat mag afhankelijk van de ondergrond en het type mest tot 31 augustus of 15 september. Door de natte seizoensstart konden veel boeren het land niet op om mest uit te rijden, waardoor de mestkelders voller zitten dan normaal. Langer mest uitrijden kan de druk verlichten.

Een andere optie is mestopslag in zakken, silo's of tanks. 'Maar dat is een tussenoplossing, een tijdelijke mogelijkheid', zegt Wiersma. Ze plaatst wel kanttekeningen, want ze zal moeten uitzoeken of de Omgevingswet dit toestaat. Verder wil de minister onderzoeken of twee gebieden van de lijst met 'nutriënten verontreinigde gebieden' kunnen worden gehaald. De waterkwaliteit zou in deze gebieden zijn verbeterd, waardoor de beschermde status niet langer nodig is.

Kanttekeningen uit de Kamer

De Kamer maant Wiersma tot haast met het nemen van maatregelen, omdat het water bij veel boeren tot de lippen staat. Pieter Grinwis (ChristenUnie) wijst op de problemen die met name kleinere bedrijven hebben om hun mest af te voeren nu ze door het wegvallen van de derogatie minder mest op hun land kwijt kunnen. 'Er dreigt een koude sanering in de sector.'

Ook Laura Bromet (GroenLinks-PvdA) vreest 'faillissementen van duizenden boeren', als er niets gebeurd. Ze noemt krimp van de veestapel en generieke kortingen op dier- en fosfaatrechten onvermijdelijk en waarschuwt dat grondgebonden boeren zonder derogatiebeschikking daar niet de dupe van mogen worden.

Wiersma zegt doordrongen te zijn van de urgentie van het probleem. Ze wil uiterlijk in september, voor Prinsjesdag, maar liefst al eerder, de eerste maatregelen presenteren.

Dat het debat überhaupt plaatsvond, was al opvallend. Het werd woensdag op het laatste moment afgeblazen, tot ergernis van veel Kamerleden. Wiersma liet weten wel in debat te willen. En zo ging het debat, door een initiatief van GroenLinks-PvdA en SGP, alsnog door.