Compensatie voor vernatting veenweiden in Friesland

De CSV wordt ingezet bij het uitwerken van de gebiedsprocessen die de komende jaren in verschillende delen van de Friese veenweiden worden uitgewerkt. In totaal gaat het om zo'n achthonderd melkveehouderijen en 28.000 hectare veenweidegrond. Door de voortgaande bodeminklinking wordt het peilbeheer ervan steeds kostbaarder en neemt de uitstoot van CO2 toe door afbraak van veen.

Om het veenweidegebied beheerbaar te houden, wordt het waterpeil in grote delen opgezet tot 40 centimeter onder het maaiveld. Nu is dat vaak nog 60 tot 80 centimeter of meer. Een hoger peil biedt het waterschap de ruimte om een duurzaam waterbeheer te kunnen voeren, zegt bestuurder Gerben de Boer van Wetterskip Fryslân.

'Verder laten inzakken van het kleipakket op veen maakt waterbeheer extreem duur. Wel zullen we het peilbeheer verregaand verfijnen om het zo effectief mogelijk te maken', licht De Boer toe.

Perspectief

Volgens gedeputeerde Friso Douwstra (CDA) is het met behulp van de CSV mogelijk om het Friese veenweidegebied een gezond toekomstperspectief te bieden. 'Op basis van de CSV kunnen boeren zelf aan de voorkant zien wat de gevolgen zijn van vernatting voor hun bedrijf en welke keuzes ze kunnen maken.'

Het compensatiemodel rekent uit wat de inkomens- en vermogensschade zijn bij peilverhoging op basis van de gewasopbrengst en de agrarische verkeerswaarde van het land. Dat kan tot op perceelsniveau. Boeren kunnen bij peilverhoging met behulp van het CSV dan kiezen voor compensatie in grond, in geld of een combinatie van beide.

Grond of geld

Financiële compensatie is dan aantrekkelijk voor stoppers, grond voor de bedrijven die door willen. De inschatting is dat zij 5 tot 10 procent van hun oppervlak erbij kunnen krijgen om hun bedrijfsvoering (elders) te extensiveren.

LTO Noord-vertegenwoordiger Geart Benedictus, die namens zeven landbouworganisaties aan het overleg over de CSV deelnam, benadrukt dat het systeem waaraan drie jaar is gewerkt, is doorgelicht door Wageningen University & Research en is voorgelegd aan specialisten en boeren in klankbordgroepen.

'We willen zeker zijn dat er voldoende perspectief blijft voor veehouderijbedrijven en dat boeren zelf aan het stuur blijven als de omstandigheden veranderen. Zonder de CSV is er geen perspectief', stelt Benedictus.

Grondbank

De compensatiegrond die nodig is, moet via de gebiedsprocessen in een nog te vormen grondbank beschikbaar komen. Overigens is de provincie al begonnen met het opkopen van vrij vallende gronden.

De verwachting is dat de Europese Commissie volgend jaar aangeeft of het compensatiemodel daadwerkelijk mag worden ingezet. Daarnaast moet het nieuwe kabinet nog compensatiegeld vrij maken en bijvoorbeeld ook voor het aanpassen van de huidige peilvakken.