Grootste deel schapen gevaccineerd tegen blauwtong

Volgens Everts zijn het vooral jonge lammeren die nog moeten worden gevaccineerd, omdat ze bijvoorbeeld nog niet oud genoeg waren of omdat lammeren die al bijna slachtrijp waren zijn overgeslagen. 'Ook bij hobbyisten zie je een hoge vaccinatiegraad. Dat hoor ik ook van collega-dierenartsen die veel schapen zien.'

Het aantal schapenhouders dat hun dieren niet laat vaccineren, is beperkt. Vaccineren is de enige verzekering tegen de grote problemen die het huidige blauwtong serotype 3 (BTV-3) bij schapen veroorzaakt. In de ogen van de dierenarts is een kosten-batenafweging dan ook snel gemaakt. 'Wachten met vaccineren tot de eerste besmettingen in de regio zijn geconstateerd, kan ervoor zorgen dat je te laat bent. Het duurt immers vier weken na de vaccinatie, voordat er volledige bescherming (immuniteit is).'

Runder

De vaccinatiegraad bij runderen ligt lager dan bij schapen. Dat heeft Everts gehoord van collega-dierenartsen. 'Dit zit 'm niet alleen in het feit dat rundveehouders afwachtend zijn: de capaciteit bij dierenartsen voorkwam geregeld een snellere vaccinatiecampagne. De reguliere werkzaamheden gaan immers ook door. Bovendien was tot enkele weken geleden de beschikbaarheid van voldoende doseringen vaccin nog een beperkende factor. We zien nu dat er gelukkig voldoende vaccin leverbaar is. Dat is nu niet meer de beperkende factor.'

Volgens Everts is het wel gewenst dat runderen worden gevaccineerd tegen blauwtong. Dit kan de schade bij koeien beperken en voorkomen dat blauwtong endemisch wordt.

Rapport Royal GD

Het laatste rapport van Royal GD over blauwtong bij rundvee en de economische schade laat duidelijk zien wat het effect is geweest van een blauwtonginfectie. De melkproductie bij de koeien daalt gemiddeld met 1,15 kilo melk per koe. Voor een bedrijf mat 110 koeien dat op 1 oktober BTV-3-verschijnselen had, berekent Royal GD de schade op 10.000 kilo melk. Ook was de uiergezondheid slechter, verhoogde het tankmelkcelgetal en waren er meer koeien met een hoog celgetal.

Bij runderen ouder dan een jaar was de uitval 1,78 keer hoger dan gemiddeld. Vooral bij de verse koeien was dit merkbaar met bijna een verdubbeling (1,93 keer hoger) van de kans op vervroegde afvoer. Ook de sterfte bij nog niet geoormerkte kalveren was 1,17 keer hoger en het percentage vroeggeboren kalveren was 1,39 keer hoger.

Verhoogde sterfte

Bij vleesveebedrijven was de sterfte het hoogst met 2,86 keer hoger dan gemiddeld. Maar ook op zoogkoeienbedrijven, jongveeopfokbedrijven en kleinschalige rundveebedrijven is verhoogde sterfte waargenomen.

Daarnaast geven de onderzoekers van Royal GD aan dat dit jaar nog zal blijken in welke mate BTV-3 invloed heeft op de verdere vruchtbaarheid. Ook kunnen er nog langetermijneffecten van BTV-3 zijn op bijvoorbeeld de melkproductie en uiergezondheid. 'Deze resultaten onderstrepen het belang van vaccinatie om verdere schade door BTV-3-infecties te voorkomen', stellen de onderzoekers.

Everts sluit zich bij de conclusie van Royal GD aan. 'Een kosten-batenanalyse zal in het voordeel van vaccineren uitvallen. Omdat koeien twee keer gevaccineerd moeten worden, duurt het bovendien langer om volledig beschermd te zijn. Nu beginnen met de vaccinatie bij koeien zal begin augustus pas maximale bescherming geven. Met de eerste nieuwe besmetting die al is vastgesteld in Ommeren, kan te lang wachten met de start van de vaccinatie weer problemen geven.'

Voorkomen dat blauwtong blijft

Vanuit het epidemiologisch punt – het voorkomen en de verspreiding van blauwtong – vindt de dierenarts het van belang om ook bij koeien boven een vaccinatiegraad van 80 procent uit te komen. 'Dat is de enige route om te voorkomen dat de ziekte endemisch wordt (aanwezig blijft in Nederland) en in latere jaren ook problemen gaat geven bij ongevaccineerde dieren.'

Uit de knuttenmonitoring van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit bleek dat in het late najaar van 2023 meer knutten op stal werden gevangen dan daarbuiten. Daarmee is het volgens Everts de vraag of de dieren in de stal, zowel schapen als koeien, volledig gevrijwaard kunnen blijven van blauwtonginfecties. Dat onderstreept het belang van vaccineren.